• Актуальное
  • Право и СМИ
  • Полезное
  • Направления и кампании
  • Обзоры и мониторинги
  • Полная версия сайта — по-белорусски Рекомендации по безопасности коллег

    «[НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ] на прасторы шырокай». Как теперь безопасно читать беларуских классиков

    Власти Беларуси приравняли к нацистской символике лозунг «Жыве Беларусь». В постановлении МВД его называют «коллаборационистским приветствием», «сопровождаемым поднятием правой руки с распрямленной ладонью». Эти слова нередко звучат и в произведениях классиков беларуской литературы. Будут ли на положение руки обращать внимание на практике, непонятно. «Медиазона» на всякий случай приводит отрывки из них в отцензурированном виде, чтобы их можно было читать вслух безопасно, не рискуя получить штраф или сутки.

    Янка Купала. «Гэта крык, што [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ]»

    В стихотворении 1907 года Купала описывает родной край и заканчивает признание в любви к нему лозунгом, за выкрикивание которого в 2022 году мог бы получить сутки по статье 19.10 КоАП.

    Ды і што гаварыць! — дзе я толькі гляджу,
    Бачу родненькі край, сваю матку-зямлю;
    Тут і людзі… ат… што!.. аб іх посьле скажу…
    Долі іх надта ж я не люблю!..

    А вот як не любіць гэта поле, і бор,
    І зялены садок, і крыклівую гусь!..
    А што часам тут страшна заенча віхор, —
    Гэта енк, гэта крык, што [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ]!

    Владимир Короткевич. «Балада пра чалавека, які змагаўся са смерцю»

    Убивая гестаповца, больной туберкулезом партизан в стихотворении Короткевича выкрикивает лозунг, который теперь власти Беларуси официально считают нацистским.

    Адказаў, сціскаючы рот:
    «Што мне скажа мой горад родны?
    Што мне скажа родны народ?
    Што мне выгляд твой дзікі і грозны?
    Вось той дом. Я памру ў барацьбе.
    Ты спачатку мярзотніка возьмеш.
    Я прымушу цябе.
    Тормаз рыпнуў… Ідзе па алеі…
    Адыдзі і не замінай,
    Адыдзі, адыдзі хутчэе,
    Стань унь там і маўчы, чакай».
    Першы стрэл упэўнена гакнуў,
    Другі трапіў яшчэ камусь:
    «Атрымай, атрымай, сабака,
    Хай [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ]!»
    Вось штыхоў халодныя джалы,
    Вось апошні да смерці парог…
    Смерць зубамі заскрагатала:
    «Ен памрэ, але ен перамог».
    Чалавек на нагах хіснуўся,
    Проста рукі злажыў накрыж,
    Паглядзеў на яе, усміхнуўся:
    «Што чакаеш?… Хадзі ж… Хадзі ж».

    Микола Ермолович. «[Нацысцкi лозунг]»

    В любви к Родине признается и Микола Ермолович — у него ставший «нацистским» лозунг и вовсе мелькает через строку.

    [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ] на прасторы шырокай,
    Дзе Неман і Прыпяць, Дняпро і Дзвіна.
    Ўсяго ад Смаленску i да Беластоку
    Ўладарка адзіная толькі яна!

    [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ] у народзе працоўным,
    Які беражэ ў сваім сэрцы яе.
    [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ] ў сваім слове чароўным,
    I ў песнях сваіх непаўторных жыве.

    Янка Брыль. «З людзьмі і сам-насам»

    В этом сборнике записей, миниатюр и эссе, Брыль рассказывает о несостоявшемся митинге 1999 года в Минске. Как и на всех акциях протеста в современной Беларуси, там звучит «нацистский» лозунг.

    Сонечна. У сцягах нашых многа святла. Мноства людзей, якія ведаюць, што да чаго. З цынічнай дыктатурай, з авантурнымі «саюзамі», з небяспекай вялікай, ці не апошняй вайны, з пакутамі i смерцямі, імя якім чарнобыльскія…

    Калі мяне з калоны заўважылі, прыязна замахалі рукамі, заўсміхаліся, кінулі «[НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ]!» — голас мой у адказ слезна ўздрыгнуў…

    Так было ўчора. А сення ўранні, толькі прачнуўся, адразу падумалася: колькі ў гэтым маім узрушэнні свайго, асабістага, a колькі агульнаграмадскага? Ну, а як гэта трэба i ці трэба дзяліць? Радасна, патрэбна мне адчуванне прыналежнасці да народнага, прыемна ад пашаны людзей, якіх я i сам паважаю. Добра было таксама прысесці на сходках шырознага ганка Палаца спорту, побач з незнаемым мужчынам, у руцэ якога старчма стаяў высока i светла наш бела-чырвона-белы, а з гутаркі неўзабаве выявілася, што гэта рабочы, ужо на пенсіі, што ў яго таксама ногі баляць, хоць ен i маладзейшы аж на семнаццаць гадоў.

    Мітынгу, які быў падрыхтаваны, не адбылося, бо ўлады прадумана арыштавалі машыну з гукаўзмацняльнай апаратурай, а авалодаць увагай шматтысячнай грамады пры дапамозе ручнога рупара было немагчыма. Але свята адбылося. Toe, што агульнае i што ў кожным. Малітвенны настрой душы: дай Бог выжыць, каб без слязы ў душы сказаць, што Яна, [ЛОЗУНГ, НАЦЫСЦКI].

    Василь Быков. «На чорных лядах»

    Быков рассказывает о беларуских повстанцах времен Слуцкого восстания 1920 года. Оказавшись в безвыходном положении — без патронов и провизии — отряд решается на массовое самоубийство.

    — Дык як будзем? Па адным ці ўсе разам?

    — Па адным, — ціха мовіў камандзір. — З нагана.

    — У яме. Каб меней грукату.

    Мабыць, усе ўсе зразумелі і сьціхлі, нават ня дыхалі. Камандзір абвеў усіх чужым напружаным позіркам і адчуў, што трэба нешта сказаць на разьвітаньне. Ці на суцяшэньне. I ён сказаў:

    — Што ж, спадары… Нам не ўдалося, можа, удасца іншым. Яны нас успомняць. Усе ж мы не за сябе, не за свае, якога ў нас не было. Мы — за Беларусь. Нашу няшчасную старонку. Прымі, Божа, твае ахвяры…

    Яны ўсе стаялі і маўчалі. Яны чакалі. I камандзір, зглытнуўшы даўкі камяк у набалелым горле, раптам сказаў са знарочыстай строгасьцю:

    — Хто першы?

    Выдалася кароценькая пакутная паўза, пасьля якой Мяцельскі кінуў са злосным адчаем:

    — Ат, маць тваю… Давай я…

    Зноў абрушваючы жвір, рашуча скочыў у яму.

    — Давайце рэвальвэр!

    Камандзір расшпіліў на баку кабуру, выняў наган. Мяцельскі ўхапіў яго зьнізу, рухава выцягся побач з застыглым ужо Аўстрыякам.

    — [НАЦЫСЦКI ЛОЗУНГ]!

    — [НАЦЫСЦКI], — нечакана слабым голасам азваўся камандзір, і глухі рэвальвэрны стрэл у яме перапыніў ягоны водгук. Дзьве сарокі з бліжняй бярозы спуджана пераляцелі на дрэвы далей. А на зямлі зноў настала пакутная паўза, усе стаялі моўчкі, баючыся зазірнуць у яму.

    Читать еще:

    Инструмент для борьбы с дезинформацией: как использовать данные из открытых источников

    Фотографа нет на месте событий. Как медиа иллюстрируют публикации?

    Дзяніс Дудзінскі: Прызвычаіцца можна нават да пастаяннай прысутнасці смерці

    Самые важные новости и материалы в нашем Telegram-канале — подписывайтесь!
    @bajmedia
    Самое читаемое
    Каждый четверг мы рассылаем по электронной почте вакансии (гранты, вакансии, конкурсы, стипендии), анонсы мероприятий (лекции, дискуссии, презентации), а также самые важные новости и тенденции в мире медиа.
    Подписываясь на рассылку, вы соглашаетесь Политикой Конфиденциальности