Тэлебачанне: ці ўбачым выбары вачыма рэпарцёра?

Мэта аналізу – знайсці характэрныя рысы інфармацыйнай палітыкі дзяржаўнага і недзяржаўнага тэлебачання ў асвятленні кампаніі па выбарах прэзідэнта. Метад – аналіз загалоўкаў навінавых рэпартажаў на выбарчую тэматыку.

Разглядаліся загалоўкі навінаў, змешчаныя на афіцыйных сайтах кампаній у адпаведных рубрыках. Пры аналізе ўсяго зместу рубрык былі вылучаныя загалоўкі навінавых рэпартажаў на тэму выбараў і выбарчай кампаніі. Для вылучэння загалоўкаў выкарыстоўваліся пошукавыя сістэмы сайтаў www.ont.by і www.belsat.eu, а таксама іншая інфармацыя, якую тэлевізійныя кампаніі змяшчаюць на сваіх сайтах. Аналіз гэтых дадзеных таксама дасць магчымасць ускосна ацаніць характар асвятлення выбарчай кампаніі ў эфіры незалежнага і дзяржаўнага тэлебачання.

У табліцы ніжэй прадстаўленыя загалоўкі навінавых рэпартажаў на тэму выбараў, размешчаныя на старонках праграм “ОНТ” “Наши новости ”, і ў праграме “Аб’ёктыў” на канале “Белсат” у ліпені 2015 г.:

Апісанне атрыманых дадзеных

Сабраныя дадзеныя выразна паказваюць стылістыку падачы матэрыялаў на выбарчую тэматыку на сайтах незалежнага і дзяржаўнага тэлебачання. Дзяржаўны канал трымаецца строгіх інфарматыўных фармулёвак, якія, дарэчы, супадаюць з паведамленнямі пра выбары ў іншых дзяржаўных СМІ.

У загалоўках выкарыстоўваюцца такія словы, як “контролировать” і “спокойно” («Лидия Ермошина: Территориальные комиссии на выборах Президента Беларуси должны лучше контролировать работу на местах», навіна за 28 ліпеня, «Избирательная кампания в Беларуси проходит спокойно», навіна за 31 ліпеня). Тое, што дзяржаўны СМІ засяроджваецца на “спакойным” характары выбарчай кампаніі, гаворыць пра наяўнасць у аўдыторыі страху, звязанага з удзелам у выбарах.

У разгледжаных загалоўках амаль адсутнічаюць прозвішчы – як прэзідэнта Лукашэнкі, так і патэнцыйных кандыдатаў. Тэма выбараў падаецца без рэпарцёрскай распрацоўкі. Загалоўкі “Наших новостей” на выбарчую тэматыку вельмі нагадваюць стужку БелТА. Гэта можа сведчыць пра тое, што дзяржаўны тэлеканал не размясціў у ліпені арыгінальнай інфармацыі на тэму выбараў, а прапанаваў сваёй аўдыторыі толькі “карцінку” з афіцыйных паведамленняў.

Падобная тактыка замацоўвае інфармацыйны выбарчы “маналіт” у эфіры, які старанна “заліваецца” пра дапамозе рознафарматных дзяржаўных медыяў. У такім выпадку кампанія “ОНТ” выступае не як самастойны СМІ, а як перадатчык афіцыйнай інфармацыі, які сродкамі тэлебачання замацоўвае афіцыйны падыход да асвятлення выбарчага працэсу.

З загалоўкаў, вылучаных на сайце канала “Белсат”, відаць, што інфармацыйная палітыка канала пры асвятленні прэзідэнцкай выбарчай кампаніі таксама мае свае характэрныя рысы. Рэдакцыя навінаў на “Белсаце” дае магчымасць сваёй аўдыторыі пабачыць палітычны працэс з розных бакоў. У выяўленых загалоўках ёсць назвы інфармацыйныя сюжэтаў (напр., «Ініцыятыўная група экс-кандыдата на прэзідэнта Міколы Статкевіча працягвае сваю дзейнасць», эфір 21.07.2015, загалоўкі апытанняў «Мянчук пра выбары: «Мала кандыдатаў, нікога не ведаю, дзе тут якія расцяжкі?» эфір 14.07.2015 і г.д.). “Белсат” складае свае рэйтынгі кандыдатаў і не ўнікае згадкі іх прозвішчаў у эфіры. Журналісты канала прапануюць рэпартаж пра міжнародную ацэнку кампаніі (“Выбарчая гульня з АБСЕ”, эфір 02.07.2015 і інш.).

З іншага боку, на “Белсаце” адсутнічае афіцыйная інфармацыя. У цэнтры ўвагі рэдакцыі і журналістаў “Аб’ектыву” – падзеі другаснага характару, рэакцыі. Аднак, у беларускім медыякантэксце, дзе ўзровень афіцыйных паведамленняў і фармулёвак б’е гледача на кожным кроку сваім аб’ёмам і інтэнсіўнасцю, менавіта рэакцыі і простыя рэпартажы “з месца” з’яўляюцца кроплямі жывой вады, якія размякчаюць эфір чалавечнасцю і хоць нейкай альтэрнатыўнай думкай.

Высновы

Інфармацыйны малюнак, які выявіў аналіз загалоўкаў навінаў на выбарчую тэматыку дзяржаўнага і незалежнага СМІ, паказвае, што кампаніям ёсць чым узбагаціцца адна ад адной. Эфір “ОНТ” расквецілі б рэпартажы ў стылістыцы “Белсату”, а незалежнаму тэлебачанню афіцыйная інфармацыя ў навінах надала б вагі.

Выбары – гэта шанец. Гэта час, калі калі грамадскае і палітычнае жыццё знаходзіцца на піку. Для СМІ гэта – магчымасць яшчэ раз даказаць сваю адпаведнасць місіі медыя ў грамадстве, яшчэ раз выпрабаваць ці перагледзець каштоўнасці, здабыць новую аўдыторыю, заінвеставаць у будучыню, прадаставіць слова годным думкам і ідэям. Выкарыстаць гэты шанец ці не – вырашаюць рэдакцыі. Як правіла, у часе выбарчых кампаній СМІ працуюць у больш інтэнсіўным рэжыме. З’яўляюцца новыя праекты, спецыяльныя выпускі, пашыраныя аналітычныя фарматы. Падобная інтэнсіўнасць у разгледжаны перыяд часу не зафіксаваная.