Высокія парываньні афіцыйных журналістаў

­Круглы стол «Зак­анадаўства аб СМІ як фактар разьвіцьця нацыянальнай інфармацыйнай­ п­расторы», які адбыўся 4 лютага, быў, безумоўна, цікавай імпрэзай.

Сярод шэрагу слушных ідэяў, агучаных удзельнікамі, нечаканай і нават крыху дзіўнаватай падалася прапанова «создать единый кодекс журналистской этики. Это предложение было принято обеими сторонами». (Пад бакамі маюцца на ўвазе афіцыйны Беларускі саюз журналістаў (БСЖ) і Беларуская асацыяцыя журналістаў (БАЖ).

А дзіўнаватае тут тое, што няма больш супярэчлівых і ўзаемавыключальных рэчаў за прапаганду і этыку. Калі дзяржаўныя мэдыі ёсьць інструмэнтам улады, дык пры чым тут журналісцкая этыка і прафэсійныя стандарты?

«Стандарт», насамрэч, заўсёды адзін — «мачы апанента ў сарціры». І прыкладаў практычнай рэалізацыі колькі заўгодна — ад артыкулаў кшталту «Пены на волне перестройки» да «Детей лжи», «Конспирологии» і бягучых агітак.

Дык няўжо дзяржаўныя мэдыі зьбіраюцца адмовіцца ад прапаганды?! А калі не, дык навошта ствараць кодэкс?

«А можа, прыўладныя журналісты кодэкс усё ж маюць? Можа, ён „састрарэў“, і чаму б не стварыць новы?», — падумаў я. Усемагутны Інтэрнэт хутка ўсё паставіў на мейсцы: маюць. І быў ён прыняты на IX зьезьдзе Беларускага союза журналістаў 8 кастрычніка 1995 г. А зьдзівіла мяне больш за ўсё тое, што гэты Кодэкс, насамрэч, — бліскучы. Паверце, я без долі гіроніі. Яго варта прачытаць.

Дык навошта тады ствараць новы, калі ёсьць стары? А вось тут як раз і закавыка. Прапагандысты-журналісты ўсе гэтыя гады ад яго ня проста адхіляліся, а сыстэмна парушалі базавыя прынцыпы. Працытуем: «Журналист не должен становиться проводником эгоистичного частного или группового интереса. Он призван содействовать тому, чтобы средства массовой информации объективно отражали плюрализм мнений». Ну, пра які плюралізм думак на БТ ці ў «СБ«можна весьці гаворку? Пабойцеся Бога!

А вось яшчэ: «Как нарушения профессиональной этики, ущемляющие право граждан на свободу выражения мнений, могут быть квалифицированы… случаи:
— если журналист из эгоистических, групповых или иных соображений противодействует… обнародованию мнений, с которыми он не согласен, нарушая тем самым принцип плюрализма мнений…».

Ці шмат якія альтэрнатыўныя меркаваньні можна сустрэць на старонках дзяржаўнай прэсы і ў дзяржаўных электронных мэдыях? І ці можна зь імі там увогуле сустрэцца?

Ну, а пра тое, што «журна­лист выступает за… демократию, социальный прогресс, права человека», неяк нават і няёмка прыгадваць.

Справа, значыць, зусім ня ў этычных кодэксах і не ў высокіх парываньнях. Яна ў іншым. Як сказала адна з удзельніц круглага стала, «для того, чтобы у нас что-то начало меняться, власть должна отказаться от монополии и на печатные, и на электронные СМИ, на распространение, на типографии, должна… перестать видеть в масс-медиа пропагандистскую машину».

А таму ня будзем цешыць сябе ілюзыямі, што этычныя кодэксы патрэбныя журналістам, якія працуюць у прапагандысцкіх мэдыях. Яны як раз і непатрэбныя. Бо нагадваюць пра сумленьне, а праз тое ствараюць часам і ўнутраны дыскамфорт.