“Камандны гулец” Святлана Калінкіна

– Я меркавала, што мы з табою, як дзве годныя кабеты, возьмем пляшачку і пасядзім увечары – тады  пачнуцца нейкія “шчыросьці”. Але ты мяне паставіла ў фармат кабінетнай размовы – чытай: нічога лішняга. У каго ты такая ўдалася?

– Ну… Не ведаю… Цяжка сказаць, у каго я ўдалася – у маці ці ў бацьку. Пэўна, я не зусім да сваіх бацькоў падобная – можа, толькі на бабулю, характарам…  На якія такія “шчыросьці” ты разлічваеш? Я гатова. Шчыра сказаць, мала ў маёй біяграфіі момантаў, пра якія я не хацела б, каб хтосьці ведаў.

Можам і за бутэлечкай – я, дарэчы, вельмі люблю кампаніі. Толькі свае, блізкія. На прыёмы, напрыклад, альбо зусім не хаджу, альбо іду, калі ўжо няёмка адмовіцца. А сяброўскія кампаніі вельмі люблю.

– Тады давай пра сяброў: як гаворыцца, скажы, хто твой сябар, і мы паспрабуем вызначыць, хто ты.

–  Блізкіх сяброў у мяне няшмат, але яны даўнія. Дзвюх маіх самых блізкіх сябровак я ведаю, колькі ведаю сябе. Гэта Марына і Галя, сёстры-блізняты, старэйшыя за мяне на год, мае суседкі. Мы разам раслі, прычым, яны паміж сабой заўсёды сварыліся, а са мною заўсёды сябравалі, я, так бы мовіць, была “на два франты”.

Зараз мае сябры – у асноўным калегі. Пачынала з некаторымі разам працаваць, з некаторымі нас потым разнесла па розных рэдакцыях, у тым ліку ў дзяржаўныя СМІ, але гэта ніякім чынам не адбіваецца на сяброўстве. Мы сустракаемя, часта сустракаемся, і пагуляць любім, келіх падняць, песні паспяваць. Я, канешне, не “пявуння”, але ў добрай кампаніі магу падтрымаць.

– Я ведаю, што ў цяперашнюю “незалежную” журналістыку ты прыйшла з журналістыкі “афіцыйнай”. Хто спакусіў на такі шлях?

– Сапраўды, я працавала ў БЕЛТА, была палітычным аглядальнікам. Усё было добра, і заробкі былі добрыя. Але тады, у 1995 годзе, стваралася газета “Имя” пры “БДГ”, і мне прапанавалі рабіць некаторыя матэрыялы.

– У той час яшчэ было магчыма супрацоўніцтва палітычнага аглядальніка афіцыйнага інфармагенцтва з недзяржаўнай газетай?

– Тое было амаль адразу пасля першых прэзідэнцкіх выбараў, ніхто нічога тады не “ўзгадняў”, і правілы былі іншымі: ёсць тое, што я павінна рабіць для агенцтва, а што я раблю ў вольны час, нікога не турбавала. Канешне, калі з некім дамаўлялася на інтэрв’ю, трэба было папярэдзіць, што гэта не для БЕЛТА, а для іншага выдання. І не больш за тое.

БЕЛТА ў той час не была звышрэжымным аб’ектам – цудоўныя часы, цудоўныя людзі!

Але, калі я з’ездзіла ў атачэнні Аляксандра Лукашэнкі на ягоныя першыя прэзідэнцкія візіты, я зразумела, што гэта – не зусім тое, чым я хачу займацца. Хаця – падкрэсліваю – былі іншыя часы, вольныя нават у дзяржаўных СМІ. Галоўны, хто быў мною незадаволены, – гэта Аляксандр Іосіфавіч Фядута, які працаваў тады ў Адміністрацыі прэзідэнта і павінен быў “курыраваць” прэсу (жартам я яго і зараз гэтым папікаю). Аляксандру Іосіфавічу, напрыклад, не падабалася, што я бяру інтэрвью ў кіраўніка Адміністрацыі ці нейкіх высокіх чыноўнікаў, а з ім як кіраўніком прэс-службы Адміністрацыі гэта не ўзгадняю. А мне проста смешна было – чаго я павінна нешта з некім узгадняць, калі маю прамы доступ да патрэбных мне асоб?

Паступова новая ўлада пачала шчыльней кантраляваць, што пішуць. І са мной пачалі здарацца дзіўнаватыя рэчы: напішу які артыкул ці нататку, мне выплочваюць нейкі аграмадны, пацікратны ганарар, але матэрыял не выходзіць. Спрабую высветліць – чаму? А мне кажуць паўжартам: усе геніяльныя людзі пісалі “ў стол”. Ты ж не пакрыўджана, заробак твой жа нават большы, чым мог быць!

Заробак, канешне, важна, але ж я не пісьменнік, каб “пісаць у стол”! Я не магла зразумець гэтых правілаў і вырашыла, што трэба сысці. Была прапанова працаваць у газеце “Имя”, і я развіталася з БЕЛТА, перайшла ў “Белорусскую деловую газету”, газету “Имя”. І пра тое ніколі не пашкадавала.

Больш за тое – я сёння ўпэўнена, што не можа, не павінна быць ніякіх дзяржаўных СМІ. Могуць быць інфармацыйныя бюлетэні, друкаванне дакументаў і тлумачэнняў, якія дае ўлада, і яна павінна гэта рабіць. А прэса мае быць цалкам незалежнай.

Іншая справа, што незалежнасць СМІ – справа ўмоўная, калі мы не кажам пра грамадскае тэлебачанне ці нейкае выданне, якое  фінансуецца з дзяржаўнага бюджэту, але кантралюецца грамадскім саветам. Журналісты ў астатніх СМІ ў тым ці іншым сэнсе залежныя – ад бізнеса свайго ўладальніка, ад інвестара, гаспадара. Але гэта значна лепш, чым залежаць ад улады.

“Важная не пасада, а тыя, хто побач”

– Святлана, у “Имя” і зараз у “Народнай волі” ты – на другіх адміністрацыйных ролях. Я вельмі добра разумею, колькі насамрэч кладзецца на твае плечы. Кіраўнікі выданняў выкарыстоўваюць твае арганізацыйныя здольнасці, а слава дастаецца не табе. Не шкада?

– На самой справе не зусім так: я была і галоўным рэдактарам “БДГ”, і галоўным рэдактарам іншых выданняў гэтага выдавецкага дома. Але гэта не прынцыпова. Ці я была рэдактарам, ці не была – гэта не адбівалася на стаўленні да мяне тых людзей, з якімі я працавала.

Увогуле, я – камандны гулец. Мяне больш цікавіць, з кім я працую. На якіх ролях – справа дзесятая. Канешне, цікавіць заробак – каб у мяне былі якія запасы ці якая значная матэрыяльная спадчына ад бабуляў-дзядуляў, каб я не думала, на што жыць – іншая справа. Але і пры гэтым пасада для мяне – не галоўнае. З першага дня пасля прыходу ў журналістыку мне прапанавалі: прыдумай, як будзе называцца твая пасада. Я і сама часта так гавару людзям, якія да нас прыходзяць. Так што назва пасады ў нашай справе – гэта ўсё вельмі і вельмі ўмоўна.

Дарэчы, ёсць рэдактары, якія ўвогуле самі не пішуць. Асабіста я гэтага не разумею. Мне падаецца, што сорамна займаць кіраўнічую пасаду, калі сам не ўмееш рабіць таго, што робяць твае супрацоўнікі. Іншая справа, што ў некаторых кіраўнікоў журналісцкая праца атрымоўваецца, мякка кажучы, не зусім вартай. І ўжо з гэтай пазіцыі тыя, хто ўвогуле не піша, падаюцца нават мудрымі: “Маўчы – і за разумнага сыдзеш”, як кажа прымаўка.

Найлепшы мой перыяд – гэта, канечне, праца ў “Белорусской деловой газете”! Я лічу, што Пеця – Пётр Паўлавіч Марцаў – чалавек проста ўнікальны ўменнем сабраць калектыў, сабраць яркіх, таленавітых людзей і ніякім чынам не спрабаваць іх “зацяніць”, над імі ўзвысіцца.

БДГ як калектыў быў унікальнай з’явай. З газеты выйшла шмат яркіх, нават знакавых журналістаў і асоб. І гэта была не проста газета, а своеасаблівы клуб. Я часта чую ад іншых рэдакцый, што да іх не ідуць наведвальнікі, у іх няма агульных святаў, што не вітаецца сяброўства, што ёсць нейкая “канкурэнцыя”, “подсиживание”… У нас такога не было. Наадварот – былі цудоўныя ўмовы для працы, магу толькі ўсім пажадаць такіх самых. Марцаў – чалавек вельмі таленавіты. І мне шкада, што зараз ён ужо газетамі не займаецца.

Я не магла б працаваць адна у коле ворагаў – ні пры якіх умовах. Я не ўмею жыць у атмасферы інтрыг, перашэптванняў за спінай, кааліцый і “добразычлівасці скрозь зубы”. І ў гэтым сэнсе камфортнасць умоў працы для мяне больш важная, чым тое, як я пры гэтым буду называцца.

– Ну дык пра камфортнасць. Наколькі камфортна ў “Народнай волі”? Іосіф Паўлавіч Сярэдзіч, як многія кажуць, досыць складаны ў зносінах чалавек. Ён і ўзарвацца можа. У цябе пэўная роля “буфера” паміж калектывам і эмацыйным галоўным рэдактарам?

– Можа, у нейкіх выпадках і роля буфера – не без таго. Але, мне падаецца, Іосіф Паўлавіч сам пра сябе такія міфы і распаўсюджвае. У нас з ім няма канфліктаў, і праблем у зносінах няма, і разам працаваць цалкам нармальна. У “Народнай волі” мне трэба было прывыкаць да іншага – да вельмі маленькага калектыву, прычым, па большасці, жаночага. Вось гэта было нязвыкла.

З іншага боку, што ні робіцца – сапраўды да лепшага. Так, раней я не пісала аўтарскіх калонак, не лічыла, што маё асабістае меркаванне такое ўжо важнае ці цікавае. А вось у “Народнай волі” менавіта пад ціскам і нават прымусам Іосіфа Паўлавіча  я пачала гэта рабіць. І многія цяпер кажуць, што пасля “БДГ” адбыўся мой прафесійны росквіт, “зорны час”. Сама я, праўда, спадзяюся, што “зорны час” яшчэ наперадзе.

Я ўжо шмат гадоў у “Народнай волі” – зраднілася, зжылася. Але, можа, з‑за пары маладосці ці яшчэ чаго па-ранейшаму з настальгіяй узгадваю “Белорусскую деловую газету”. Там многае перажывалася ўпершыню – у тым ліку суды, санкцыі, арышты калег, закрыццё, эміграцыя газеты… Калі потым, пасля пераходу ў “Народную волю”, усё гэта паўтарылася, я ўжо не так востра ўсё перажывала, усё было не так балюча.

“Я не пішу “нятленку”!

– Святлана, часопіс “Абажур” у апошнім нумары публікуе тваё інтерв’ю наконт бяспекі журналісцкай працы. Мяне ўразіла тваё перакананне, што, калі якая непрыемнасць з журналістам здараецца, пра тое трэба неадкладна паведаміць прэсе, калегам і ўвогуле як мага шырэй. Але бываюць у нашай працы сітуацыі, калі шмат якія людзі нібыта шчыра раяць: памаўчы, усё расцярушыцца, трэба перачакаць… Ты шмат нажыла ворагаў з‑за нежадання прамаўчаць?

– Шчыра кажучы, я не ведаю сваіх ворагаў. Нават калі я сутыкалася з сітуацыямі адкрытага ціску, вобшукаў, крымінальных справаў, судоў, выклікаў ў пракуратуру, КДБ і таму падобным, стаўленне да мяне не было адкрыта варожым. Хучэй кшталту такога: выбачайце, але у вас — свая праца, у нас – свая.

Больш за тое: я часцей сутыкаюся з прадстаўнікамі іншага лагеру, скажам так, – праўладнага, блізкага да структураў улады, – якія з падкрэсленай павагай ставяцца да таго, што я раблю. І калі не наўпрост падтрымку выказваюць, то даюць зразумець, што “все понимают, но поймите и нас”.

Так што ў сэнсе варожасці ветэраны, якія пікетавалі неяк нашу рэдакцыю, ці тыя, хто зараз пад час падзеяў ва Украіне тэлефануюць з крыкам: “Вы бароніце бандэраўцаў!”, значна больш агрэсіўныя. На жаль, шмат яшчэ людзей, якія жывуць у стане пошуку ворагаў і бачаць у гэтым сэнс жыцця.

Галоўнае адрозненне незалежнай прэсы ад так званай дзяржаўнай менавіта ў гэтым: падзеле грамадства на “сваіх” і “ворагаў”. Гэта яны ўвялі: хто не падтрымлівае Лукашэнку, дзеючую ўладу – вораг, нячэсны, няправільны. Шмат якіх прапагандыстаў вучылі ў ваенных вучэльнях на палітрукоў, рыхтавалі да вайны, да сітуацый, калі сапраўды ёсць вораг. А яны гэтыя веды перанеслі ў мірнае жыццё, на сваіх: хто думае не так – знішчаць, нягледзячы на метады публічнага знішчэння. Вось так і адбыўся падзел. У незалежных СМІ, дарэчы, таксама ёсць такія апантаныя прапагандысты пэўных ідэй. Але большасць, на шчасце, не практыкуе і не ўяўляе такога падзелу. Я асабіста не бачу ворагаў сярод тых, хто не падзяляе маіх думак, не падтрымлівае маёй пазіцыі. Мы можам па-рознаму глядзець на рэчы, можам па-рознаму ацэньваць сітуацыю і бачыць розныя перспектывы яе развіцця, можа, мы ніколі не будзем сябрамі і аднадумцамі. Але мы не ворагі! Мы – розныя, і гэта нармальна.

– Твае матэрыялы вельмі актыўна перадрукоўваюць выданні і сайты – і незалежніцкія, і нейтральныя, і тыя, што вядуць контрпрапаганду па розныя бакі імі ж ўзведзеных “барыкад”. Часцяком у тваіх калонках – расповед пра “непалітычных”, простых людзей – такіх, якія прыходзяць у розныя рэдакцыі. Як у цябе атрымліваецца праз звычайную, “прыватную” праблему выявіць праблему агульнасацыяльную?

– А я люблю слухаць розныя гісторыі… Так, людзей вельмі шмат, шмат тых, хто прыходзяць па зусім пустых пытаннях, хто прыходзіць проста пагаварыць… І я іх разумею: людзям, што жывуць у “чужым” атачэнні, там, дзе нават баяцца выказаць сваю думку, патрэбна нейкая падсілкоўка, трэба знайсці аднадумцаў, выгаварыцца. Праўда, не заўсёды ў журналістаў на такія размовы ёсць час, ды і няпроста гэта днямі слухаць пра праблемы, боль, канфлікты… Але, калі звяртаюцца па дапамогу, як можна адмовіць?

Мы, можа, не аказваем наўпроставай дапамогі: маўляў, напісалі – і чалавека адразу вызваляць з турмы ці вылекуюць, альбо кватэру дадуць. Мы, хучэй, псіхааналітыкі – і для пэўнага чалавека, і для грамады. Наша задача – з розных бакоў паглядзець на тое, што адбываецца. Можа, у гэтам і ёсць дапамога і адна з місій журналісцкіх.

Для многіх нашых калег актуальнае пытанне, ці варта дапамагаць тым, хто “па іншы бок барыкад”. Напрыклад, сайт “Хартыя-97” пасля серыі ператрусаў, рэпрэсій у дачыненні да сваіх журналістаў адназначна напісаў: больш супрацоўнікаў міліцыі, былых і дзейных сілавікоў, чальцоў іх сем’яў просім да нас не звяртацца, мы пра іх праблемы пісаць не будзем! Ясна, што крыўды і ў журналістаў могуць быць. Але наша місія, як я разумею, – не выступаць нейкім суддзём, а ў выпадку, калі бачыш несправядлівасць, калі правы чалавека парушаны, калі размова ідзе пра дабро і зло – хаця б расказаць пра гэта. Бо свет не чорны і не белы, барыкады часцяком існуюць толькі ў нашай галаве, і заўтра ўсё можа змяніцца.

– Людзі з табой бываюць вельмі шчырымі. Гэта досвед? Аура? Твае папярэднія матэрыялы працуюць? Ці ёсць пэўныя інструменты журналісцкага майстэрства, каб дабіцца шчырасці ад чалавека?

– Не ведаю. Хаця многія людзі, якія прыходзяць, мэтанакіравана ідуць пагаварыць менавіта са мной. Нехта адкрыты са сваім болем, нехта гатовы расказваць толькі частку праўды, нехта зусім не шчыры. І тут трэба высвятляць, што чалавек спрабуе “не сказаць”. Я мяркую, што журналістам не варта пазбягаць пытанняў, якія чалавеку-суразмоўцу непрыемныя. Некаторым хочацца “падыграць” суразмоўцу, бо ім здаецца, што так ён лепш разгаворыццца. Але мой вопыт падказвае, што гэта не так. Калі ты бачыш, что суразмоўца чагосьці не дагаворвае, ад нечага ўхіляецца, лепш яму адкрыта пра тое сказаць. Тады больш шанцаў, што і ён цябе не падмане, і ты сам не падманешся.

Нават калі ты пішаш чыйсьці “парадны партрэт”, не трэба падыгрываць. Бо часта з самых лепшых памкненняў журналіст можа зрабіць дурную справу. Напрыклад, тэксты пра апазіцыйных палітыкаў, асабліва падчас выбараў, з самых лепшых памкненняў аўтараў, бывае, перапоўненыя найлепшымі словамі пра “выдатнага чалавека”. А “партрэт” атрымоўваецца нежывы, фальшывы, і мае зусім процілеглы эфект. Няма ідэальных людзей і ідэальных сітуацый, вельмі рэдка можна сутыкнуцца з Данка, гатовым вырваць сваё сэрца і аддаць яго людзям. Дык будзем шчыра гаварыць, хто чаго варты – у годнага чалавека ад праўды вартасцяў не паменшыцца; з нягодніка, як ні малюй, анёла не зробіш.

–  Света, ці ёсць сярод напісанага табой матэрыял, які ты ўзгадваеш з сорамам? Многія калегі маюць такія сітуацыі.

–  Не, не магу ўзгадаць. Пэўна, былі некаторыя сітуацыі, якія зараз я па-іншаму б іх ацэньвала і па-іншаму пра іх пісала. Але…

Я не так фатальна стаўлюся да таго, што раблю. Я не лічу, што напісанае мной – артыкул у экцыклапедыю, па якім праз стагоддзе людзі будуць вывучаць нашу рэчаіснасць. Мае артыкулы – справа сённяшняга дня. Выйшла – а заўтра я магу змяніць сваё меркаванне, пераасэнсаваць, і падзеі здарацца іншыя. У мяне няма адчування, што я пішу “нятленку” і “пішу крывею”, вывяраючы кожнае слова. Я пішу хутка, эмацыйна. Не выключана, што праз пэўны час я б ужо напісала не так.

Скажу шчыра, што я магу нават не адразу пазнаць свой тэкст. Былі сітуацыі – шукаю нейкую інфармацыю, уводжу ў інтэрнэце пэўныя словы ў пошук, знаходжу артыкул, пачынаю чытаць і нават адзначаю, што нядрэнна напісана… І толькі пад канец разумею: нешта вельмі знаёмае; гэта ж мой тэкст. Так што мяне лёгка можна плагіяціць – я напісала і забылася. Як артысты кажуць: зняўся ў кіно, цудоўны па водгуках фільм, але сам я яго не глядзеў. Вось і я не люблю перачытваць свае тэксты, не захоўваю нейкіх аўтарскіх архіваў. Бывае, ад напісанага тэксту адчуванне задавальнення, а бывае – што не вельмі. Гэта праца. Не мастацтва высокае.

– Але ж у цябе ёсць і кніжка!

– Ёсць кніжка, “Случайный президент”, мы суаўтары з Паўлам Шараметам. Справа была пад лозунгам “Трэба!”. Тады якраз спынілі выхад “Белорусской деловой газеты”, і пасля канвееру, пасля таго, што кожны дзень трэба працаваць над газетай, раптам звалілася шмат вольнага часу. Вось і знайшоўся занятак.

Былі спрэчкі па назве, з якой кніга выйшла – многія пярэчылі, што зусім невыпадковы Аляксандр Лукашэнка прэзідэнт. Але я ўпэўненая, што выпадковы; гэта рэдкі збег абставін, калі да ўлады ды на столькі гадоў прыйшоў чалавек, які не меў добрай рэпутацыі, не меў вопыту, пэўнай адукацыі, не з’яўляўся дзяржаўным дзеячом, ды і ўвогуле мала кім з’яўляўся.

Але, калі нехта думае, што гэтая кніга пісалася як сур’ёзнае даследаванне, для гісторыі, то гэта не так! Ідэя была цалкам іншая: тады хутка павінны былі адбыцца прэзідэнцкія выбары, і нам надакучыла распавядаць калегам, замежным і некаторым нашым, з чаго пачалася прэзідэнцкая гісторыя ў Беларусі. Вось і паспрабавалі зрабіць такі зборнік адказаў на найбольш распаўсюджаныя пытанні: хто такі Лукашэнка, адкуль ён узяўся, калі праводзіў рэферэндумы, чаму і як мяняў Канстытуцыю і да таго падобнае.

Мы думалі, што гэта будзе карысна людзям, якія не жывуць у Беларусі, бо ў нас, здавалася, мільён раз пра тое пісалася-распавядалася. Але аказалася, што і тут гэта цікава, і да сённяшняга дня ў мяне часта пытаюцца, дзе гэтую кніжку можна купіць.

– А яе яшчэ можна купіць?

Не, гэта ж ужо дзесяць гадоў прайшло! І кніжку ўжо трэба перапісваць-дапісваць – шмат новых падзей здарылася, шмат новых рысаў назапасіў першы беларускі прэзідэнт.

Але кніжка тады перажыла два перавыданні, і адно з іх – нейкім вялізным накладам. У продажы яе даўно няма, нават у Маскве няма. Ды ў мяне самой застаўся толькі адзін асобнік.

“Я – дзіця горада і адчуваю ягонае плячо”

–  Амаль выпадкова даведалася, што ты – адметная танцорка.

– Некалі была… Гісторыя з танцамі – гэта для мяне асабіста гісторыя праявы характару, пасля якой мае бацькі па-іншаму сталі да мяне ставіцца. Я займалася танцамі з 5–6 гадоў, і неяк атрымоўвалася, і на першых ролях – да такой ступені, што ўжо маім бацькам пачалі гаварыць: вялікія ў дзяўчынкі перспектывы, ёй трэба паступаць у харэаграфічную вучэльню… І ўзнёслая мая мама (чаму ж дзіцяці не быць балерынай?) паставілася да гэтага сур’ёзна. Але, як толькі я пра тое пачула, то ўзняла бунт. Гэта быў мой першы асэнсаваны і катэгарычны бунт. Я сказала: ні ў якім разе! Я ненавіджу вашы танцы і ўвогуле займацца імі больш не буду! Не скажу, што мяне прымушалі адумацца – усё гэта для бацькоў было поўнай нечаканасцю. Бо я, хоць не была ціхім дзіцём, але і вайны з бацькамі не вяла. Але тут катэгарычна адмовілася нават абмяркоўваць тэму, якую я для сябе “закрыла”.

Школа ў мяне была не элітная, а клас – ну, зусім не элітны. Бандыцкі, можна сказаць: многія мае аднакласнікі потым і ў калоніях апынуліся, у ПТВ. Але з пункту гледжання жыццёвай загартоўкі то быў выбітны клас, вельмі дружны! Я ніколі не баялася хадзіць па горадзе, у тым ліку па “рабочых” раёнах; лёгка магу размаўляць і з хамам, і з інтэлігентам, магу адказаць на любым слэнгу і плакаць, што мяне пакрыўдзілі, не буду. Дарэчы, з аднакласнікамі мы сябруем дагэтуль”.

–  Дарэчы, ты адна ў сям’і?

– Не, у мяне быў малодшы брат, на пяць гадоў малодшы. Але ён памер, гэта вялікая трагедыя ў нашай сям’і. Ён ніколі не хварэў, у яго ўсё было выдатна, але ў 20 гадоў на вачах у матулі ў яго спынілася сэрца. Гэта была катастрофа, з якой да сёння наша сям’я не справілася. Жудасна.

–  Твая мама – моцны чалавек?

– У нас з мамай не аднолькавыя характары, і гэта заўсёды зараз падкрэслівае мой сын. Мама менш катэгарычная, больш мяккая, больш мудрая, зразумела. Што ў нас рознае? Стаўленне да магчымых праблем. Мама загадзя пачынае ўсё ўзважваць, абмяркоўваць, перажываць. А я катэгарычна ў гэтым не ўдзельнічаю. Будзе праблема – будзем думаць, а сёння, пакуль усё добра – дык і радуемся жыццю. У нейкім сэнсе я фаталістка.

Мама працавала шмат гадоў, нават пасля афіцыйнай мяжы пенсійнага ўзросту, на МАЗе. Займала розныя адказныя пасады, і калі яна, ужо ў пенсійным узросце, надумала з працы сысці, да яе прыязджалі, угаворвалі вярнуцца. (Па спецыяльнасці яна аўтамабіліст-канструктар). Да гонару МАЗаўскага калектыву і кіраўніцтва, ніякіх да мамы не было пытанняў з‑за таго, што я працую не ў “Советской Белоруссии». Увогуле, ні ў маіх бацькоў, ні ў мужа, ні ў сына ніколі не было сітуацый, каб з‑за мяне на іх ціснулі, папракалі ці неяк хацелі прынізіць, пакрыўдзіць, звольніць, прыціснуць. Наадварот – аднойчы ў школе сына была міністэрская праверка і, вядома, пад час такога адказнага мерапрыемства ўся школа стаяла на вушах. І тут падыходзіць адна з правяраючых і запытваецца, хто Калінкін. Сын кажа: “Я”. Яна паклікала яго да сябе і пытаецца: “Святлана Калінкіна – твая мама?” Сын кажа: “Так”. “Ну, перадай ёй вялікі дзякуй”.

–  Ого! Нават так!

– Нават так. Паўтару: з праявамі адкрытай варожасці да маёй працы я ніколі не сутыкалася ні сама, ні праз некага. Хаця мне таксама некаторыя казалі: “Не падабаецца ў Беларусі – бярыце ванзэлкі і з’язджайце адсюль!”. Але гэта не былі мае суседзі, знаёмыя ці героі-антыгероі матэрыялаў. То былі зусім незнаёмыя людзі, і казалі яны гэта не мне, Святлане Калінкінай, а ў маёй асобе – тым, хто думае не так, як яны. Ну, светапогляд у часткі людзей такі: толькі яны могуць мець рацыю, а астатніх быць увогуле не павінна.

Дарэчы, у нашай сям’і палітінфармацыі не праводзяцца, з маімі поглядамі блізкія пагаджаюцца “па ўмаўчанні”. Яны ў мяне ўсе тэхнары, толькі я – гуманітарый.

Бацькі не хацелі, каб я займалася журналістыкай. Не таму, што ім не падабалася гэтая прафесія ці яны лічылі яе небяспечнай, несур’ёзнай…Проста ў ёй яны ніяк не маглі мне дапамагчы, бо ніколі з гэтай сферай не сутыкаліся. На журфаку тады былі вялізныя конкурсы, спецыяльнасць – “блатная”, яны былі ўпэўненыя, што без сувязяў я нікуды не паступлю і не праб’юся. Вось і адгаворвалі: “Не паступіш, згубіш год, потым увогуле не захочаш паступаць, выйдзеш замуж”…

Але я займалася журналістыкай са школы, і здарылася гэта зусім выпадкова. Да нас у школу прыехалі з Беларускага радыё рабіць праграму “Рамантыкі”. Нейкую апытанку запісвалі. Якраз тады гэтая праграма  шукала вядучых, і ім спадабаўся мой голас. Праз некаторы час я пачала весці праграму, нейкія сюжэты рабіць, за гэта добра плацілі. Цуд жыцця! Дарэчы, калі я ўжо ў выпускным класе сказала, што буду паступаць на журфак, мне рэдакцыя сама зрабіла рэкамендацыю-накіраванне ад Мінскага гаркама партыі (я сама нават не ведала, дзе той гаркам знаходзіцца, і ніколі не была там). Так што з першых крокаў у прафесіі мне “абжыцца” ў ёй дапамаглі абсалютна чужыя, але цудоўныя людзі.

Вось так і здарылася, што я стала журналістам і ніколі пра тое не пашкадавала. Ніколі! Хаця для мяне спрэчнае пытанне – ці павінен існаваць факультэт журналістыкі як такі. Можа, гэта павінна быць нейкая спецыялізацыя пасля атрымання іншай спецыяльнасці. Я не ўпэўнена, што на факультэце журналістыкі можна навучыць чалавека пісаць, а каб навучыць асновам рамяства, наўрад ці трэба чатыры-пяць гадоў.

Як на мой розум, дык журналістыка – самая цікавая прафесія, якая толькі можа быць. Яна не дае сумаваць і дае магчымасці для самавыяўлення абсалютна любому. Ты заўсёды ў цэнтры падзей, вакол цябе цікавыя, незвычайныя людзі. Надакучыла сядзець на адным месцы – едзь у камандзіроўку. Гэта ж мара!

Для мяне журналістыка – гэта і прафесія, і хобі. Я не вышываю крыжыкам, не збіраю маркі, не вырошчваю калекцыйныя кактусы. Праўда, люблю гатаваць і эксперыментаваць з кухняй, прычым, родныя і сябры лічаць, што гэта ў мяне добра атрымліваецца.

Але найбольш люблю чытаць – увесь мой вольны час, калі ён ёсць і нават калі яго няма, заняты самымі рознымі кнігамі. Так было заўсёды. Нават калі я еду куды адпачываць, клапачуся не пра крэмы-вопратку, а складаю кніжкі – каб хапіла. Прычым, калі пачынаю чытаць, то дачытваю да апошняй старонкі, хаця пасля гэтага, можа, буду злавацца і плявацца. Таму некаторы час таму я прыдумала для сябе цэлую філасофію, як адбіраць кнігі – бо ўсё цікавае за жыццё прачытаць, на жаль, немагчыма. У годзе толькі 365 дзён, значыць, максімум, што можна прачытаць за год, – 365 кніг. Уцяміўшы гэта, я адбіраю кнігі па простым прынцыпе: кніжка ўзяла прэмію, займае высокія месцы ў сусветных рэйтынгах продажу, выклікала бурную дыскусію сярод крытыкаў, добрыя водгукі прэсы. Не люблю фантастыку, гэта не маё. А астатнія, адабраныя па маім прынцыпе кнігі, могуць спадабацца ці не спадабацца, але ў любым выпадку гэта ўжо не будзе змарнаваны час. Прычым, электронныя кніжкі я не люблю. Мне лепш традыцыйныя, папяровыя. І колькі ўжо гадоў не гляджу тэлевізар – шкада часу.

– Няма чаго глядзець?

– Ды не толькі з‑за гэтага. Проста паміж фільмам і кнігай я абяру заўсёды кнігу. Слова мяне больш уражвае, чым “карцінка”. І ў гэтым сэнсе цяперашняе супрацоўніцтва з тэлеканалам “Белсат” для мяне своеасаблівы эксперымент. Проста вырашыла, што такі вопыт не зашкодзіць. Тым больш, што цікава, як тэлевізійная журналістыка знутры выглядае.

Дарэчы, цікаўнасць, жаданне даведацца пра новае – на мой погляд, адна з з галоўных якасцяў журналіста. Можна дрэнна пісаць – перапішуць і паправяць. Але, калі ты не цікаўны, калі табе не цікавыя людзі, то, стаўшы журналістам, будзеш катаваць і самога сябе, і чытача-гледача.

– На юрфаку ты вучылася таксама з‑за цікаўнасці?

– З‑за таго, што пэўны час не ведала, чым сябе заняць. Скончыла ўніверсітэт ужо замужняй, нарадзіла сына, і ён быў такім спакойным, такім лянівым! Пакарміў – спіць, пераапранула, пакарміла – зноў спіць. І, шчыра кажучы, я проста не ведала, чым сябе заняць! Ну, прыбралася, ну, ежу згаватавала, ну, з ўсімі сяброўкамі ўсе плёткі абмеркавалі… Што рабіць? Глядзець серыялы? Вось і вырашыла, каб мець занятак, паступіць на юрыдычны факультэт на базе вышэйшай адукацыі.

–  І скончыла?

– Не, не скончыла. Выйшла з дэкрэту – кінулася ў працу. Пакінула інстытут на чацвертым курсе. Можна і, можа, нават трэба аднавіцца і год давучыцца… Але я не хачу і ніколі не хацела стаць юрыстам! Пайшла, каб не проста сядзець дома, а скарыстаць час.

– Але юрыдычныя веды табе дапамагаюць?

Любыя веды не залішнія. Ды і знаёмствы – вялікая справа. Мае аднакурснікі працуюць суддзямі, у міністэрстве, пракуратуры. Не скажу, што гэта блізкія сябры, але прыяцелі, добрыя знаёмыя, і, калі мне нешта трэба, то магу звярнуцца і ведаю, да каго.

Ды і дзіўныя здараюцца сітуацыі. Неяк я сустрэла свайго аднакурсніка, які даўно працуе суддзём. Павіталіся, пагаварылі, і раптам ён кажа: “А я думаў, ты мне хаця б патэлефануеш, падзякуеш…” Я кажу: “За што?” “Ну як, – адказвае, -–  я ж твайго пляменніка не пасадзіў”. “Ды ў мяне няма пляменніка…”

Высветлілася, што ён вёў справу, і адзін з падсудзімых стаў расказваць, што Святлана Калінкіна – ягоная цётка, і калі прысуд будзе несправядлівы, то яму ёсць каму паскардзіцца. Мой аднакурснік прызнаўся, што быў здзіўлены: судзяць пляменніка Калінкінай, а яна нават званком не патурбавала, не заехала да суддзі, хаця мы добра знаёмыя. Жалезная ледзі!

Як я зразумела, грахі таго падсуднага не былі вялікімі, яго можна было накіроўваць у калонію, а можна было і ўмоўны тэрмін даць. Мой знаёмы вынес “пляменніку” ўмоўны прысуд. А каму я так дапамагла, дык і не ведаю.

– Пэўна, не толькі той аднакурснік лічыць цябе “жалезнай ледзі”?

– Ды я зусім не “жалезная ледзі”! Я мяккая, неканфліктная, а дома нават ціхая, бо як нагаворышся на працы, дык пад вечар ужо і язык не варочаецца. Калі ты мела на ўвазе мужчын, то мне з імі, па большасці, шанцавала. Мужчынскае атачэнне люблю і цаню, мне здаецца, што адчуць сябе жанчынай можна толькі сярод сапраўдных мужчын. Мае мужчыны ніколі не “ставілі мяне на месца”, калі не маглі дапамагчы, – то і не заміналі, і заўсёды дадавалі мне ўпэўненасці. Гэта пачыналася з бацькі.

Ён быў дзіўны – для яго не было на свеце больш прыгожай, разумнай, таленавітай дзяўчынкі, чым яго дачка. Даходзіла да анекдотаў. Як сведчыць сямейнае паданне, мама амаль плакала, што дачушцы хутка годзік, а волосікі такія танюсенькія, што іх амаль няма – лысая будзе дачушка, а бацька ўсім расказваў, што прыгажэйшых валасоў на свеце не існуе – як у артысткі. Тактыка іншых сем’яў – не хваліць дзіцё, бо захваліш – у нашай сям’і не прымалася. Я была найлепшая! І ўжо далей так і ішло па жыцці.

– З мужам ты ў разводзе?

– Так, прычым мы вельмі даўно скасавалі шлюб, хаця не разышліся ў поўным сэнсе гэтага слова.

– Сын ужо вырас?

– Як па мне, то ён яшчэ дзіця-дзіцём. Яраслаў вучыцца на праграміста, ніякіх талентаў да журналістыкі ў яго няма, мае здольнасці да фізікі, матэматыкі, нядрэнна малюе. Гэта усё тое, да чаго я ніколі не была прыдатная. Адным словам, не ў мяне пайшоў! Але я заўсёды баялася і баюся, што ён захоча з’ехаць з гэтай краіны. На дадзены момант я ўспрымаю такую перспектыву як нейкую трагедыю. Мне здаецца, што я таксама ўсё кіну і паеду следам, каб быць недзе недалёка, ведаць, што ён побач. І справа не ў тым, што я хачу ім апекавацца, Яраслаў з маленства самастойны хлопец. Але мне невыносная сама думка, што раптам яму будзе дрэнна, будзе патрэбна падтрымка, а мяне не будзе побач.

Я сама і ў думках не магу з’ехаць з Беларусі. Былі і перспектывы, і прапановы па-за межамі Беларусі – але для мяне гэта неверагодны, немагчымы сцэнар, якога я не магу прыняць. Як пакінуць маму, сяброў і ехаць да чужых людзей шукаць шчасця? Я люблю вандроўкі, вельмі люблю бываць у іншых краінах – але ведаю, што мой дом там, дзе я сапраўды адчуваю сябе дома.

– Скажы, радзіма для цябе – Мінск? Ці Вішнева, куды, як падказалі мне твае сяброўкі, ты часцяком ездзіла да бабулі? Я была там увосень, рабіла рэпартаж пра беларускую радзіму ізраільскага прэзідэнта Шымона Перэса. І гэты масток над рачулкай Альшанкай, паміж двума храмамі, далягляд… Прыгажэйшага месца на зямлі я не бачыла!

–  А для мяне ўсё ж Мінск. Мне падабаецца Мінск, я люблю гэты горад, гэта мой горад, і тое, што зараз перабудовамі заціскаецца цэнтр, мне вельмі балюча. За такія архітэктурныя праекты проста трэба пазбаўляць дыплома! Гэта сведчанне прафесійнай непрыдатнасці.

Я часта бывала ў Вішневе, кожнае лета, пакуль бабуля жыла. Але я не магу сказаць, што люблю вёску. У мяне няма той надзвычайнай замілаванасці полем ці лесам, якая іншым дае натхненне. За горадам я люблю бываць – але два-тры дні, і мне зноў трэба ў асфальт, у камень, у высокія дамы. І ў звычках, і ў думках я – гараджанка. Мне патрэбны горад, шмат людзей на вуліцах, святло ў многіх вокнах. Гэта нейкае адчуванне пляча, прыемнае для мяне.