Чаму адбылася атака на Тut.by і якія будуць наступствы. Аналіз экспэртаў

Галоўная рэдактарка Tut.by Марына Золатава (справа) і журналісты падчас акцыі салідарнасьці з затрыманымі калегамі. 3 верасьня 2020 года

Бастунец

• Паводле Камітэту дзяржкантролю (КДК) рэч у недаплаце падаткаў

• Але мы выдатна ведаем, як такія справы робяцца

• Мы памятаем і справу Алеся Бяляцкага, і справу Алеся Ліпая, і справу таго ж Тut.by у 2018 годзе

• Для мяне відавочна, што гэтая справа зьвязаная з той роляй, якую гэты партал адыгрывае ў інфармацыйнай прасторы краіны

Андрэй Бастунец

• Я б пакуль не казаў пра зьнішчэньне парталу, я ўпэўнены, што яны будуць працягваць працаваць як інфармацыйны рэсурс, магчыма, праз сацсеткі, магчыма, праз Тэлеграм

• Але зразумела, што гэтая справа — вялікі ўдар па фінансавай дзейнасьці Тut.by, які будзе цяжка вытрымаць

• Калі партал спыніць дзейнасьць, цяжка сказаць, куды пойдзе яго аўдыторыя

• На месца рэсурсу, які вэрыфікаваў інфармацыю, які прытрымліваўся журналісцкіх стандартаў, прыйдуць іншыя рэсурсы, якія ўлады ўжо сёньня называюць экстрэмісцкімі

• А магчыма хтосьці пяройдзе на расейскія рэсурсы, ролю якіх мы ўсьведамляем

• У нас, у БАЖ, мала магчымасьцяў уплываць на сытуацыю. Мы ўжо зрабілі заяву, якая тычыцца сытуацыі з Тut.by. Мы ўжо разаслалі яе ў міжнародныя журналісцкія арганізацыі

• Міжнародныя журналісцкія і праваабарончыя арганізацыі апошнія паўгода ня толькі прымалі адпаведныя заявы наконт парушэньняў правоў чалавека ў Беларусі, але і зьвярталіся ва ўрадавыя структуры сваіх краінаў, каб тыя вялі перамовы зь беларускімі ўладамі

• Адна з маіх замежных калегаў сказала, што цяпер Беларусь стала «тэрыторыяй свабоднага паляваньня» на журналістаў

• І тыя, хто гэта робіць, ужо не зьвяртаюць увагі на тую зьнешнюю рэакцыю

• Яны думаюць, што ўсё дазволена — Бога няма

• Тое, што сёньня ўспрымаецца, як дрэннае, заўтра можа выглядаць яшчэ ня самым горшым. Але пройдзе і гэта

• Сытуацыя раней ці пазьней павернецца ў іншы бок

• Шмат што можа паўплываць на сытуацыю: і ціск з боку ўсходніх партнэраў, і інфармацыйная небясьпека зь іх боку, і эканамічная сытуацыя

• Але на найбліжэйшы час у мяне ня самыя аптымістычныя прагнозы

Карбалевіч

• КДК дае адну вэрсію пагрому Тut.by, а міністэрства інфармацыі — зусім іншую
• З «Газпрамбанкам», з Бабарыкам, была адна вэрсія — крымінальнае эканамічнае злачынства, хабар
• А тут два ведамствы вылучаюць абсалютна розныя абвінавачваньні
• Гэта дае асаблівыя падставы казаць, што рэч не ў падатках, што справа палітычная

Валер Карбалевіч

• Пасьля таго, як вулічныя пратэсты спыніліся, улады агледзеліся і пачалі татальную зачыстку ўсёй палітычнай прасторы

• Узяліся за адвакатаў, за Саюз палякаў, за праваабаронцаў, цяпер чарга дайшла і найбуйнейшых мэдыйных рэсурсаў

• Тut.by — самы вялікі незалежны інфармацыйны рэсурс

• Для ўладаў было відавочна, што пагром Тut.by выкліча незадаволенасьць вялікай часткі грамадзтва

• Парталам карысталася траціна беларускага грамадзтва, многія карысталіся поштай tut.by

• Цяпер пытаньне, куды пойдзе гэтая траціна насельніцтва па інфармацыю. У Тэлеграм?

• Мяркую, што адсутнасьць адказу на гэтае пытаньне стрымлівала ўлады ад рэпрэсіяў супраць парталу

• Цяпер вырашылі, што няма чаго баяцца і саромецца, цяпер усё можна

• Я ня думаю, што рэакцыя Захаду на пагром Тut.by будзе надта радыкальнай

• Крокі Захаду ў адказ на рэпрэсіі ў Беларусі часткова былі зробленыя, часткова яшчэ будуць зробленыя

• Магчыма, гэта паскорыць прыняцьцё чацьвёртага пакету санкцыяў ЭЗ, магчыма, у адказ гэты пакет санкцыяў будзе больш моцным

• Магчымасьці Захаду ўплываць на беларускую сытуацыю зараз абмежаваныя

• Я пакуль ня бачу мяжы рэпрэсіяў, дзе ўлады могуць спыніцца

• Рэпрэсіі захопліваюць усё новыя слаі грамадзянскай супольнасьці

• Тут ёсьць псыхалягічны матыў — адпомсьціць усім, хто браў удзел у пратэстах мінулага году

• Зь іншага боку, наперадзе электаральныя кампаніі — рэфэрэндум аб Канстытуцыі, мясцовыя выбары

• Лукашэнка памятае, чым скончылася электаральная кампанія мінулага году і ён ня хоча, каб гэтая сытуацыя паўтарылася

• Таму ён хоча, каб да таго часу сытуацыя ў грамадзтве стала стэрыльнай, каб нэўтралізаваць усіх, хто здольны 

Што здарылася

• Сілавікі прыйшлі ў цэнтральны і рэгіянальныя офісы кампаніі Tut.bу, а таксама ў афіляваныя зь ёй Hoster.by і av.by. Вобшукі праводзіліся таксама і ў кватэрах журналістаў.

• Камітэт Дзяржкантролю паведаміў, што ў адносінах да пасадовых асоб ААТ «Тут Бай мэдыя» пачалі крымінальную справу паводле ч.2 арт.243 КК (ухіленьне ад сплаты падаткаў у асабліва буйным памеры).

• Нібыта з 2019 году, калі ААТ стала рэзыдэнтам Парку высокіх тэхналёгіяў была атрымана выручка, «не абумоўленая дзейнасьцю, дазволенай для рэзыдэнтаў ПВТ».

• Шэраг супрацоўнікаў парталу не выходзяць на сувязь, імаверна, што іх дапытваюць.

• Дзьверы ў менскі офіс інтэрнэт-выданьня зафарбаваныя альбо залепленыя поліэтыленам. Па стане на 11.50 сайт перастаў працаваць.

• Мінінфарм пацьвердзіў, што абмежаваў доступ да інтэрнэт-рэсурсу.