Рэкамендацыі па бяспецы калег
Пра Беларускую асацыяцыю журналістаў
Беларуская асацыяцыя журналістаў — буйнейшае недзяржаўнае дэмакратычнае аб’яднанне прадстаўнікоў беларускіх медыя, сябра Міжнароднай і Еўрапейскай федэрацыі журналістаў. Мы займаемся адукацыяй журналістаў, абаронай правоў, маніторынгам у галіне медыя, праводзім акцыі, кампаніі, займаемся каардынацыяй медыясупольнасці.
БАЖ з’яўляецца ўнікальнай крыніцай інфармацыі пра сітуацыю ў сферы СМІ ў Беларусі.
Пра нас
Беларуская асацыяцыя журналістаў дзейнічае з восені 1995 года.
З 1997 г. БАЖ — асацыяваны сябра Міжнароднай Федэрацыі Журналістаў (IFJ).
З 2013 г. БАЖ — поўны сябра Еўрапейскай Федэрацыі Журналістаў (EFJ).
З 1998 г. БАЖ стала вядзе маніторынг парушэнняў свабоды выказвання і правоў СМІ. У арганізацыі існуе сетка ўласных карэспандэнтаў па ўсёй Беларусі, якія аператыўна збіраюць і дасылаюць інфармацыю аб стане СМІ ў сваім рэгіёне.
Падчас выбарчых кампаній у 2004, 2006, 2007, 2010, 2012, 2015, 2016, 2019 і 2020 гадах БАЖ вёў маніторынг асвятлення тэмы выбараў беларускімі СМІ. Журналісты ў Мінску і рэгіёнах рабілі колькасны і якасны аналіз публікацый і праграм у дзяржаўных і недзяржаўных СМІ, фіксуючы час, адведзены розным суб'ектам выбарчага працэсу, і адзначаючы манеру іх рэпрэзентацыі. Аналітычныя заключэнні з апрацаванымі дадзенымі маніторынгу прэзентаваліся кожныя 2 тыдні.
У 2016 годзе па выніках апытання беларускіх грамадзян групай кампаній САТІО (па замове Цэнтра еўрапейскх даследаванняў) Беларуская асацыяцыя журналістаў прызнана самай вядомай айчыннай НДА: 5,7% рэспандэнтаў сказалі, што ведаюць пра дзейнасць БАЖ.
З 2000 па 2021 год БАЖ выдаваў прафесійны часопіс «Абажур». «Абажур» рассылалі ў недзяржаўныя СМІ, а таксама ў 118 дзяржаўных газет і шэсць абласных тэлерадыёаб'яднанняў. У часопісе публікавалі матэрыялы на тэмы аб прызначэнні і ролі СМІ ў грамадстве, прафесійным абавязку і адказнасці, журналісцкай этыцы, праблемах збору і распаўсюду інфармацыі і інш.
16 лютага 2021 года сілавікі правялі вобшук у кіраўнікоў БАЖ, а таксама ў офісе Асацыяцыі. Паўторны вобшук і блакіроўка офіса БАЖ адбылася 14 ліпеня 2021 года, калі сілавікі ўзламалі дзверы ў офіс арганізацыі, правялі ператрус і апячаталі офіс.
27 жніўня 2021 года Вярхоўны суд задаволіў іск Міністэрства юстыцыі аб ліквідацыі Беларускай асацыяцыі журналістаў. Справу разглядала суддзя Інэса Лазавікова.
Рашэнне аб ліквідацыі БАЖ асудзілі Міжнародная і Еўрапейская федэрацыі журналістаў, Еўрапейскі саюз. Цяпер Беларуская асацыяцыя журналістаў знаходзіцца ў стадыі абскарджанне рашэння беларускага суда ў міжнародных інстанцыях.
28 лютага 2023 года КДБ Беларусі прызнаў БАЖ экстрэмісцкім фармаваннем. Гэта рашэнне рашуча асудзілі АБСЕ, Рэпарцёры без межаў, Еўрапейскай федэрацыя журналістаў і многія іншыя міжнародныя арганізацыі.
Кіраўніцтва
Андрэй Бастунец
Ірына Слаўнікава
Барыс Гарэцкі
Алег Агееў
Узнагароды
- 2003 г. — «Залатое пяро свабоды» (Golden Pen of Freedom prize) ад Сусветнай асацыяцыі газет (WAN)
- 2004 г. — прэмія імя Сахарава «За свабоду думкі» ад Еўрапейскага парламента
- 2011 г. — «Прэмія Свабоды Атлантычнай Рады» ад Атлантычная Рада Злучаных Штатаў Амерыкі. Разам з БАЖам ёй былі ўганараваныя незарэгістраваны Праваабарончы Цэнтр «Вясна» і беларускі «Свабодны тэатр».
- 2020 г. — першая Прэмія за свабоду СМІ (first Media Freedom Award). Аб атрыманні БАЖам прэстыжнай узнагароды ўрадаў Канады і Вялікабрытаніі было абвешчана падчас Глабальнай канферэнцыі Global Conference for Media Freedom 2020.
- 2021 г. — Нацыянальная прэмія Украіны за абарону свабоды.
- 2021 г. — Прэмія Free Press Awards
- 2022 г. — Прэмія Difference Day Honorary Title.
- 2022 г. — Сусветная прэмія UNESCO/Guillermo Cano World Press Freedom Prize 2022.
- 2022 г. — Прэмія шведскага аддзялення «Рэпарцёраў без межаў» «Свабода прэсы 2022».
- 2023 г. — Прэмія Форуму грамадзянскай супольнасці Усходняга партнёрства.
- 2025 г. — Прэмію Гюнтэра Вальрафа за свабоду прэсы і правы чалавека.
Статуты, кодэксы і іншае
ПАВАЖАЮЧЫ сваю прафесію і ўсведамляючы яе вялікую грамадскую значнасць;
КІРУЮЧЫСЯ намерам умацоўваць давер грамадства да сродкаў масавай інфармацыі як аднаго з найбольш важных дэмакратычных інстытутаў;
ПРЫЗНАЮЧЫ Дэкларацыю Міжнароднай федэрацыі журналістаў аб прынцыпах паводзін журналістаў як стандарт прафесійных паводзін журналіста падчас атрымання, захоўвання, распаўсюду і каментавання інфармацыі;
РАЗУМЕЮЧЫ, што прафесія накладае на журналістаў асаблівую адказнасць,
сябры грамадскага аб'яднання «Беларуская асацыяцыя журналістаў» дэкларуюць, што яны будуць прытрымлівацца наступных прынцыпаў прафесійнай этыкі:
- ПАВАЖАЦЬ права грамадства ведаць праўду, памятаючы пры гэтым, што ніхто не можа трымаць манаполіі на ісціну.
- АБАРАНЯЦЬ права на атрыманне і распаўсюд інфармацыі, свабоду выказвання.
- ІМКНУЦЦА да максімальнай дакладнасці інфармацыі, глыбіні і праўдзівасці аргументаў падчас выказвання сваіх поглядаў, пазіцый і меркаванняў.
- ПРЫЗНАВАЦЬ адкрыта і сумленна ўласныя памылкі.
- ЛІЧЫЦЬ недапушчальным плагіят, свядомае скажэнне фактаў, заведама недакладныя каментары, неабгрунтаваныя абвінавачванні, атрыманне незаконнага ўзнагароджання за распаўсюд або адмову ад распаўсюду інфармацыі.
- ПАВАЖАЦЬ іншыя погляды і меркаванні, спрыяць шырокай грамадскай дыскусіі ў сродках масавай інфармацыі.
- НЕ ДАПУСКАЦЬ дыскрымінацыі паводле расавай прыналежнасці, нацыянальнасці, спавяданай рэлігіі, полу, сексуальнай арыентацыі, палітычных і іншых поглядаў і г.д.
- ЗАХОЎВАЦЬ правы і законныя інтарэсы трэціх асоб падчас пошуку, захавання і распаўсюду інфармацыі.
- АБАРАНЯЦЬ канфідэнцыйнасць крыніц інфармацыі.
- НЕ ДАГАДЖАЦЬ тым, хто пры ўладзе, памятаць, што кантроль за дзейнасцю ўладаў з'яўляецца адной з найважнейшых функцый сродкаў масавай інфармацыі.
- ВЫКАЗВАЦЬ салідарнасць з калегамі, якія пераследуюцца за прафесійную журналісцкую дзейнасць.
- ПРЫТРЫМЛІВАЦЦА юрысдыкцыі журналісцкай супольнасці і канфлікты з калегамі старацца вырашаць без умяшання з боку ўладаў.
ЖУРНАЛІСТЫКА – ПРАФЕСІЯ СУМЛЕННЫХ І АДКАЗНЫХ
Зварот дэлегатаў VI з’езду грамадскага аб’яднання «Беларуская асацыяцыя журналістаў» да журналісцкай супольнасці краіны
У журналісцкай супольнасці краіны адбываюцца надзвычай негатыўныя працэсы. Апошнім часам мы сталіся сведкамі акцый грамадзянскага абурэння працай некаторых дзяржаўных масмедыя. Замест усебаковай і аб’ектыўнай інфармацыі пра найбольш істотныя падзеі і працэсы, што адбываюцца ў нашым грамадстве, гледачам, слухачам і чытачам прапануецца аднабаковы погляд на беларускую рэчаіснасць.
Разам з тым, у канцы мінулага года недзяржаўная прэса была пазбаўлена магчымасцяў шырокага распаўюду, а ў некаторых выпадках — і друку ўнутры краіны. Адзначым, што падставай для скасавання дамоваў на распаўсюд і друк не былі абвінавачванні ў скажэнні інфармацыі ці непрафесійнай дзейнасці недзяржаўных газет. Выдаленне незалежнай прэсы з беларускай інфармацыйнай прасторы, насамрэч, адбылося з мэтай аблегчыць працу тым, хто блытае журналісцкую прафесію з прапагандысцкай дзейнасцю.
Гэта прымушае нас яшчэ раз звярнуць увагу на сутнасць журналісцкай прафесіі, яе ролю ў грамадстве, а таксама на праблему маральнай адказнасці журналістаў за сваю працу. Мы прапануем усім нашым калегам зрабіць прынцыповы выбар на карысць прафесіі, а не абслугі партыкулярных інтарэсаў асобных сацыяльных ці прыўладных груповак. Мы нагадваем, што ад нашай прафесійнай дзейнасці залежыць будучыня нашай краіны.
Грамадства, пазбаўленае ўсебаковай, аб’ектыўнай і непрадузятай інфармацыі, нагадвае сляпога чалавека, які не ведае, куды ён рушыць ці куды яго вядуць. Неадэкватнасць інфармацыі пра стан грамадства заўсёды вядзе да неадэкватных ці несвоечасовых рашэнняў. А грамадства, якое не бачыць ці не ўсведамляе сваіх праблем, рана ці позна апынецца ў сітуацыі глыбокага палітычнага, эканамічнага і сацыяльнага крызісу.
Мы звяртаемся да ўсіх нашых калег з заклікам усвядоміць усю глыбіню адказнасці, якую журналісты нясуць перад грамадствам. Гэта толькі наша роля — пісаць і гаварыць праўду, нават тады, калі гэта не падабаецца ўладам ці самому грамадству. Нават тады, калі тое падаецца амаль немагчымым, журналіст не мае права быць несумленным у сваёй працы.
Да таго ж, мы цалкам усведамляем небяспеку дэградацыі прафесіі журналіста і папярэджваем, што за несумленнасць журналістаў грамадству раней ці пазней даводзіцца плаціць па рахунках тых скажоных і ілжывых уяўленняў, якія яму навязваліся.
Мы, сябры «Беларускай асацыяцыі журналістаў», абвяшчаем сваю адданасць прынцыпам прафесійнай журналістыкі і журналісцкай этыкі і прыкладзем усе намаганні, каб у беларускім грамадстве запанавалі свабода слова, праўдзівая і нескажоная інфармацыя.
