Святлана Алексіевіч: “Я – чалавек-вуха. Люблю адзінокі чалавечы голас”

Каб трапіць на лекцыю, журналістам неабходна было да 5 снежня адправіць заяўку на акрэдытацыю. Уваход быў строга па квітках, якія акрэдытаваныя журналісты маглі атрымаць на спецыяльным “нобелеўскім ресэпшн” у Grand Hotel пасля праверкі дакументаў.

З электронных прыладаў у залу дазволілі пранесці толькі тэлефоны – камп’ютар і дыктафон ахова, пасля тэлефонных кансультацый, папрасіла пакінуць у гардэробе. Патлумачылі гэта імкненнем засцерагчыся ад памех у трансляцыі. (Некаторым нашым калегам пашанцавала больш – ім дазволілі пранесці камп’ютары). У зале працавала ўсяго 4 ці 5 тэлекамер, якія вялі жывую трансляцыю, і некалькі фатографаў.       

З уступнай прамовай выступіла Сара Даніус (Sarah Danius), пастаянны сакратар Шведскай Акадэміі. Менавіта яна ў кастрычніку г.г. абвясціла імя Алексіевіч як лаўрэаткі Нобелеўскай прэміі па літаратуры.

Сара Даніус. Скрыншот трансляцыі 7 снежня

“Два месяцы таму, на пачатку кастрычніка, тут, у Гранд-холе, калі гадзіны дня, сабралася мноства журналістаў, якія нецярпліва чакалі абвяшчэння імя лаўрэата прэміі па літаратуры. Я адчыніла дзверы, вытрымала паўзу. Калі я вымавіла “Беларусь” – пачаліся апладысменты”, – узгадала Сара Даніус.   

«З аднаго боку, Алексіевіч гаворыць пра “чырвонага чалавека” і яго магчымыя перспектывы. З іншага боку – чакае, калі ж чалавечы досвед урэшце раскрые сябе, дазволіць пазбегнуць паўтораў і цыклічнасці. У гэтым асноўная праблема”.

“Чаму нам з вамі ёсць справа да “чырвонага чалавека”? Таму што Алексіевіч расказвае нам нешта пра нас саміх і пра тое, якімі мы маглі б быць…”

У сваёй амаль 40-хвіліннай прамове Сятлана Алексіевіч тлумачыла, чым прадыктавана яе жаданне разабрацца ў “чырвоным чалавеку”, які нікуды не знік пасля падзення “чырвонай імперыі” – СССР.   

“Бяру на сябе смеласць сказаць, што мы ўпусцілі свой шанец, які ў нас быў у 90‑я гады. На пытанне: якой павінна быць краіна – моцнай ці дастойнай, дзе людзям добра жыць, выбралі першы – моцнай”.

“Зараз зноў час сілы. Рускія ваююць з украінцамі. З братамі. У мяне бацька – беларус, маці – украінка. І так у многіх. Рускія самалёты бамбяць Сірыю…”  

“Я – чалавек-вуха. Калі я іду па вуліцы, і да мяне прарываюцца нейкія словы, фразы, поклічы, я заўсёды думаю: колькі ж раманаў бясследна знікае ў часе…”

“Я люблю, як гаворыць чалавек. Люблю адзінокі чалавечы голас. Гэта найвялікшая мая любоў і жарсць”.

“Мяне цікавіць гісторыя душы. Побыт душы. Тое, што вялікая гісторыя звычайна прапускае, да чаго яна ставіцца звысок”.    

Тэкст лекцыі загадзя быў перакладзены на розныя мовы свету і надрукаваны ў выглядзе брашур, якія слухачы маглі атрымаць перад пачаткам лекцыі. Сінхроннага перакладу выступу не было.  

Скрыншот трансляцыі 7 снежня

Пасля заканчэння лекцыі прадстаўнікі прэс-службы ГА “БАЖ” распыталі наведнікаў пра іх уражанні.  

Андрэй Бастунец, старшыня ГА “БАЖ”:  

– Я ледзь не спазўніўся на лекцыю, бо быў вымушаны купляць белую кашулю, паводле патрабаванняў дрэс-коду. На ўваходзе мяне ўжо не хацелі ўпускаць – маўляў, запозна прыйшоў. Але я сказаў, што я з Беларусі, а Алексіевіч – беларуская пісьменніца, і пасля гэтага мне далі ўвайсці ў залу. Сам выступ Святланы Аляксандраўны быў чаканы. Яна і сама напярэдадні казала, якія тэмы будзе закранаць, і сапраўды гаварыла пра “чырвонага чалавека”, “маленькага чалавека” і пра ўсё тое, што, на жаль, ніяк не адыдзе ў гісторыю…   

Выкладчыца іспанскай мовы, Швецыя:

– Святлана – не толькі пісьменніца, але і гісторык, на мой погляд. Мне вельмі спадабалася лекцыя, і я абавязкова пачытаю яе кнігі, бо пакуль не чытала. Але прамова была цудоўная.  

Выкладчык літаратуры, Швецыя:

– Не памятаю назвы кнігі па-ангельску, але мне вельмі падабаецца гэты яе дзённік з вайны… А лекцыя – шмат у чым як яе кнігі. Тая ж тэматыка. Але мне спадабалася, што напрыканцы яна згадала і сённяшні дзень. Вайна ў Сірыі, расійска-украінскі канфлікт і ўсё астатняе. Мне падаецца, ёй варта пісаць наступную кнігу.

«Время надежды сменило время страха». Краткое содержание Нобелевской лекции Алексиевич

Святлана Алексіевіч. Нобэлеўская лекцыя