«Колькі лістоў яны могуць знішчыць?» Калонка Святланы Ціханоўскай для Index on Censorship

Нацыянальная лідэрка Беларусі Святлана Ціханоўская  эксклюзіўна для ангельскай незалежнай арганізацыі «Індэкс цэнзуры» напісала артыкул пра палітвязняў краіны. У сваёй калонцы яна ўзгадала ў тым ліку і медыяменеджэра Андрэя Аляксандрава, асуджанага ўладамі да 14 гадоў пазбаўлення волі, і Ігара Лосіка, які трапіў за краты на 15 гадоў.

Святлана Ціханоўская. Скрыншот відэа

Index on Cen­sor­ship — некамерцыйная арганізацыя, якая выступае за свабоду выказвання меркавання. Яна выпускае ў Лондане штоквартальны аднаіменны часопіс.

Не складана растлумачыць, што адбываецца ў Беларусі з палітычнымі зняволенымі з 2020 года. Я раблю гэта ўжо 48 месяцаў.

Падчас апошніх прэзідэнцкіх выбараў, у гэты дзень чатыры гады таму, беларусы вырашылі, што мы больш не хочам жыць пад дыктатурай Лукашэнкі. Або пад любой дыктатурай. Мы хочам простых (але складаных) рэчаў — свабодную і дэмакратычную краіну, адкрытага і сумленна абранага лідара, і ніякага гвалту ці палітычных рэпрэсій. Тым не менш, дыктатар выкарыстаў сваю аўтакратычную ўладу, каб задушыць пратэсты. Пратэсты — так. Але не супраціў.

Нягледзячы на гэта, складана растлумачыць, што адбываецца, калі беларускія турмы праглынаюць вашых блізкіх. Як жонка палітычнага зняволенага, я праходжу праз гэта ўжо 51 месяц.

Апошні раз, калі я бачыла свайго мужа, Сяргея Ціханоўскага, асабіста, быў у траўні 2020 года.

Сяргей Ціханоўскі. Скрыншот відэа

Апошні раз, калі я размаўляла з ім, быў у кастрычніку 2020 года, калі па нейкай незразумелай прычыне Лукашэнка асабіста дазволіў Сяргею патэлефанаваць мне. Апошні раз, калі мы чулі пра Сяргея, быў 9 сакавіка 2023 года.

Мой муж знаходзіцца ў ізаляцыі. Для майго сына і дачкі адпраўка лістоў, паштовак і малюнкаў свайму бацьку была маральнай падтрымкай.

Яны пастаянна пісалі яму, але ніколі не атрымлівалі адказу. Акрамя Сяргея, дзевяць чалавек былі ў ізаляцыі больш за 500 дзён — у тым ліку Марыя Калеснікава, Максім Знак, Віктар Бабарыка, Ігар Лосік і Мікалай Статкевіч.

Журналіст Ігар Лосік. Фота: сацсеткі

Пісаць людзям за кратамі — гэта выклік. Як напісаць нешта, калі не ўпэўнены, што ліст будзе дастаўлены? Ці можаце вы ўявіць, наколькі поўныя смеццевыя бакі цэнзараў у турмах на працягу паўтара года? Нашы блізкія не могуць чуць нас. Але ўсе маленькія людзі, цэглінкі сістэмы Лукашэнкі, могуць бачыць нашу падтрымку.

І вось чаму мы павінны працягваць больш, гучней і мацней, чым калі-небудзь. Шматлікія зняволеныя не атрымліваюць усю карэспандэнцыю або ўтрымліваюцца ў ізаляцыі, але мы нават не ведаем пра гэта. Мы не ведаем, у якіх умовах утрымліваецца наш лаўрэат Нобелеўскай прэміі Алесь Бяляцкі. Ці Вольга Залатар, маці пяцярых дзяцей. Ці журналіст Андрэй Аляксандраў. Ці актывіст Андрэй Войніч, які знаходзіцца ў калоніі, маючы крытычны стан здароўя.

І гэта наша агульная задача дапамагаць. Я кажу «наша», таму што мы, беларусы, падзяляем тыя ж каштоўнасці, што і вы. Мы таксама частка еўрапейскай сям’і. І мы не можам змагацца з дыктатарам і яго дрэнным абыходжаннем з людзьмі ў адзіночку.

Мы ўсе можам зрабіць простыя крокі, каб выказаць салідарнасць з рэпрэсаванымі людзьмі і зрабіць гэта бачным для ўсіх. Колькі смеццевых бакаў ёсць у турмах для ўсіх лістоў і паштовак? Колькі чарнілаў яны маюць, каб цэнзаваць нашы словы падтрымкі? Давайце не пакінем ім ніякіх шанцаў хаваць людзей ад свету, нашай салідарнасці. Давайце прынясём свабоду кожнаму з прыблізна 1400 палітычных зняволеных у Беларусі. Але спачатку – зробім простыя крокі, каб падтрымаць іх.