Любоў Лунёва: У першы год я нават цыбулю не тым канцом пасадзіла… :)

Лецішча колішняй баявой карэспандэнткі “Радыё Свабода”, а цяпер палітычнага аглядальніка “Народнай Волі” месціцца ў самым сэрцы Нарачанскага краю. Мясціны няблізкія, але экалогія тутэйшага наваколля апраўдвае доўгі шлях. Любоў Аляксееўна на ўласнай машыне сустракае нас у курортным пасёлку “Нарач” і імчыць з уключаным кандыцыянерам ва ўласны маёнтак.

– Пачатак гісторыі гэтага лецішча для мяне быў вельмі сумным. Пасля смерці бацькі ў маёй маці таксама знайшлі рак. Ёй зрабілі некалькі аперацый, але асаблівага плёну яны не мелі. І да апошняга дня я імкнулася хоць неяк яе падбадзёрваць. Для гэтага вырашыла споўніць яе колішнюю мару – набыць домік у вёсцы. Яна яшчэ была ў шпіталі, а я сабрала ўсе грошы і пачала па абвестках шукаць. І знайшла. Гэта быў 2007 год.

Спачатку я наняла аднаго мясцовага будаўніка, каб ён зрабіў рамонт хаця б у адным пакоі, але ў хуткім часе стала зразумела, што дом вельмі стары і трэба перабудоўваць яго цалкам. Але ў той час я толькі займалася гародам, кветкамі, прывозіла насенне. Вельмі хацела, каб у мамы ўвесь час былі планы на будучыню, каб яна імі жыла.

Тады, памятаю, я яшчэ прывезла вельмі добрае насенне кветак з Вільні, але мама вельмі шкадавала, што яна гэтых кветак ужо не ўбачыць. Так і адбылося – яна памерла восенню.

Не магу сказаць, што да набыцця дома я была фанаткай Нарачанскага краю, але вельмі хацелася, каб мясціна была з добрай экалогіяй. Калі пабывала тут, то зразумела, што гэта сапраўдны рай на зямлі.

Любоў Аляксееўна прызнаецца, што да лецішча была абсалютна гарадскім чалавекам і зусім не разбіралася ў сельскай гаспадарцы.

– У першы год я нават цыбулю не тым канцом пасадзіла, – смяецца, – але потым мне сталі цікавыя ўсе гэтыя грады, цыбуля, буракі…

Журналістка праводзіць нас па сваім вялізным участку, памеры якога зусім не параўнальныя з маленькімі дзялянкамі пад Мінскам. Тут амаль гектар тэрыторыі, на якім размясціліся некалькі пабудоваў, лазня, сад, гарод, вялізны луг і нават уласная сажалка з бабровымі хаткамі.

Гарод Любоў Аляксееўна свядома падзяліла на дзве часткі: на “ніжняй” растуць часнок, цыбуля, морква, кроп і пятрушка, на “верхняй” – гуркі, гарбузы, кабачкі ды цэлыя плантацыі розных “айчынных” і “замежных” кветак.

Яшчэ адзін кавалак тэрыторыі ў мэтах барацьбы з крапівой журналістка сёлета вырашыла засадзіць гарчыцай, у выніку чаго атрымаўся вельмі прыгожы жоўценькі куточак, дзе няма месца пустазеллю.

– Яшчэ нядаўна я стала набываць кусты. Набываеш маленькі такі хіленькі кусточак парэчыкі, а ён разрастаецца на добрай глебе ў вялізны куст. Спачатку я нават паверыць не магла, што сваімі рукамі магу нешта падобнае рабіць. А зараз ужо “замахнулася” нават на дрэвы.

Хоць спачатку ўсяго гэтага не было. Была толькі трава, сад стары і бабровая запруда.

Спачатку ў мяне машыны не было, таму прыходзілася з сабакам і катом маршруткай дабірацца сюды за паўтары сотні кіламетраў. Аднойчы я нават дзякуючы гэтаму ўбачыла, што такое беларускі супраціў.

А было гэта наступным чынам: майго ката ў двары патузалі сабакі, таму я дзеля зручнасці ўзяла яму асобнае месца ў маршрутцы. Сабака ехаў на падлозе, а сама я села за кіроўцам. І вось на адным з прыпынкаў у маршрутку падселі расійскія цётачкі, якія вельмі любяць прыязджаць сюды на Нарач адпачываць.

Падсела таксама нейкая бабулька з вялікай торбай цыбулі, якой да Мядзела трэба было ехаць. Кіроўца яшчэ па-беларуску прапанаваў цыбулю бабуліну паставіць ля сябе.

А рускія жанчыны пачытаюць на гэта рэагаваць: «У этих белорусов такой смешной язык этот, «дзякуй», «цыбуля». Они так разговаривают, что невозможно сдерживаться от смеха. А еще нас водили в их церковь, так они там даже крестятся в другую сторону как-то. Какое-то богохульство получается…»

І так гучна гэта абмяркоўваюць, што народ ужо ў маршрутцы паціху закіпае. Але ўлязаць у чужую размову неяк непрыгожа, таму сядзім і маўчым. І кіроўца ўжо такі напружаны едзе, але таксама маўчыць. І тут адна з гэтых жанчын звяртаецца да мяне і кажа: «А Вы б могли своего кота взять на руки, а здесь еще кто-нибудь сел бы!»

І тут кіроўца не вытрымаў, павярнуўся і кажа:  “А кот, што, не чалавек?! Сядзі, рыжык!” То бок гэта быў такі пратэст па-беларуску, які мне вельмі запомніўся, бо рускіх тут сапраўды вельмі шмат. Яны моцна ўзнялі кошты на нерухомасць, усё павальна выкупляюць. Складваецца часам уражанне, што машын з расійскімі нумарамі тут ужо больш, чым з беларускімі.

Раней мясцовыя ў нашай вёсцы былі шчаслівыя дом за дзве тысячы долараў прадаць. А зараз, напрыклад, маленькая хатка з відам на дарогу! прадаецца за адзінаццаць з паловай. Хоць жыць каля самага возера на самой справе не вельмі камфортна, бо ўвесь час прыйдзецца змагацца з камарамі, ветрам і вельмі кепскай зямлёй.

Пераходзім у дом

– Калі пачыналі рамонт, я думала памяняць толькі некалькі ніжніх гнілых вянцоў старой хаты. Але, калі пачалі яе разбіраць, стала зразумела, што перабудоўваць трэба ўсё цалкам. Так узнікла новая хата. Хоць гэта толькі пачатак, бо з будаўнікамі мне не пашанцавала. Вельмі шмат заплаціла, а рабочыя працу не дарабілі ды яшчэ і матэрыял пакралі.

Таму ва ўсіх прашу прабачэння за няскончаную будоўлю. Спадзяюся, бліжэйшым часам будзе яе працяг.

– Але Вы прыязджаеце сюды толькі на выходныя, таму пісаць нейкія матэрыялы тут не выпадае?

–  Па-першае, калі займаешся нейкай простай працай, заўсёды прыходзяць добрыя ідэі для матэрыялаў. А па-другое, і тут цікавыя падзеі адбываюцца. Напрыклад, ёсць дрэваперапрацоўчае прадпрыемства, куды я хадзіла цікавіцца пра вынікі кампаніі па мадэрнізацыі.

Але самая вялікая падзея была, калі Аляксандр Лукашэнка з Колем наведваў дзіцячы санаторый “Зубраня”. Справа была ў пятніцу, спёка, нарачанскую трасу перакрылі і ўсіх адпраўлялі толькі праз Мядзел ехаць. Зразумела, што народ абураўся вельмі, бо вялікі кавалак лішні прыходзілася аб’язджаць.

А сюды прыгналі шмат вайскоўцаў, міліцыянтаў. Пад кожным кустом ДАІшнікі стаялі на трасе. Ну і мясцовыя бабулькі адразу пачалі казаць, што ўсё гэта не да лепшага. Так і адбылося. Была вялізная спёка – ніводнага ветрыку. І вось проста сярод белага дня прыходзіць да нас на ўчастак янот. Проста ідзе па баразне, нікога не баіцца. Праз нейкі час такім жа чынам прыбягае казуля.

Мясцовыя жыхары ўжо пачалі хвалявацца. А я сабе сядзела ў малінніку і збірала маліну, ды гляджу – на мяне вялізная хваля нейкага лісця ідзе, галінак нейкіх, травы. Ледзь паспела да хаты дабегчы ды ледзь зачыніла дзверы ад вялізнага ветру.

Як пазней высветлілася, нашы мясціны толькі нейкі кавалак урагану зачапіў. А ў курортным пасёлку, Нарачы і наогул у нашым рэгіёне быў ураган такі, што дрэвы ляжалі паўсюль. Усе дарогі аказаліся заваленыя. Мы прыехалі ў Нарач, а там з аднаго з катэджаў сарвала дах і кінула на высакавольтную лінію – і адбываецца вялізны феерверк. Карацей, вось такое “піянерскае вогнішча” ў “Зубраняці” высокія госці запалілі…

– А з аднавяскоўцамі сябруеце? Прыязна яны ставяцца да гарадскіх?

– Мае суседзі – вельмі добрыя людзі. Адзіная праблема – вёска страшэнна вымірае. Калісьці ў гэтай вёсачцы быў статак на 39(!) кароў. А зараз па пальцах адной рукі можна пералічыць. Але народ вельмі прыязны.

Аднойчы, напрыклад, я прыехала і забыла ключы ад хаты. А ў мяне ў старой хаце была такая веранда з маленькімі шыбамі, і я вырашыла акуратна туды залезці. Дык цягам трох хвілін уся вёска па чарзе прыйшла спытаць, якая гадзіна! Гэта мяне вельмі натхніла.

– За навінамі неяк сочыце, калі прыязджаеце сюды?

– Безумоўна. Увесь час тэлевізар, прыёмнік, тэлефон. Нават калі і захочаш нічога не ведаць, табе ўсё роўна будуць тэлефанаваць. Раней, калі “Малады Фронт” быў вельмі актыўным, увесь час кагосьці затрымлівалі, прывозілі ў РАУС, ператрусы рабілі. І увесь час мне людзі тэлефануюць, нешта паведамляюць. А я перадаю у рэдакцыю ўжо ў выглядзе гатовых матэрыялаў.

– А ў госці прыязджае хто-небудзь?

– У нядаўнім матэрыяле Зінаіда Бандарэнка распавядала пра Стэфана Эрыксана, дык да мяне ён таксама сюды прыязджаў. У нас тут была вельмі смешная гісторыя з іх сабакам Вафляй – даверлівая такая была, дабрадушная.

Стэфану з жонкай трэба было з’ездзіць у Вільню, а сабаку яны пакінулі мне, бо да Вільні тут зусім няшмат ехаць. Сабака вельмі добры, з задавальненнем тут застаўся, залезла ў сажалку – так цэлы дзень і разнявольваліся.

А калі Эрыксаны прыехалі яе забіраць, было ўжо вельмі позна, і ліхтары ў вёсцы не гарэлі. А перад гэтым да нас прыблудзіўся нейкі вялікі страшэнны памыйны цюцік, сляпы нейкі, кульгавы. Ён нейкі лаз у адрыне сабе зрабіў і сядзеў там.

Дык вось, прыехаў Эрыксан, мы загружаем у машыну рэчы ўсялякія, а ў машыне ў яго цэлае аддзяленне было для Вафлі. Святла няма зусім, яны ліхтарыкамі нейкімі спрабуюць свяціць. Бяруць Вафлю, пачынаюць усажваць у машыну, а потым глядзяць на свае брудныя рукі і разумеюць, што гэта зусім не іх Вафля, а наш гэты страшэнны калматы пёс. Вось весела было б, калі б у Мінску гэта заўважылі! 🙂

Наогул, Эрыксаны любілі ў гэты край ездзіць. Тут вельмі маляўнічыя мясціны. Асабліва я адчула гэта аднойчы, калі ўжо пад раніцу вярталася сюды з Вільні, бо трапіла акурат на страйк літоўскіх памежнікаў і доўгі час прыйшлося чакаць у чарзе.

Дык вось на досвітку сапраўды разумееш, наколькі тут прыгожа. А таксама, калі ноччу едзеш, фары ўвесь высвечваюць чые-небудзь вочы: лісы, зайца, дзіка часам. Увесь час думаеш, каб ні з кім з іх не сутыкнуцца.

У мінулым годзе нешта падобнае мы ледзь не перажылі, калі ездзілі да ксяндза Лазара ў Вілейку ў снежні. Узімку бывае, што ласі ядуць незамерзлыя гнілыя яблыкі і ходзяць п’янымі па лесе. У вось мы ехалі па дарозе ў плыні машын, і перад самым нашым носам ён выйшаў на шашу.

З таго часу я заўсёды ў гэтым месцы скідваю хуткасць, бо там і знакі стаяць –папярэджваюць пра магчымасць выхаду на дарогу жывёлаў. Як мне потым растлумачылі, у такіх месцах калі ты ў выпадку сутыкнення сам будзеш вінаваты, і страхавая кампанія яшчэ падумае, ці выплачваць табе страхоўку. Аднаго майго знаёмага кіроўцу пасля такога сутыкнення з жывёлай нават па бабках-шаптухах вадзілі. Кіроўца з вялікім стажам, ён проста панічна баяўся пасля гэтага сядаць за руль.

На развітанне Любоў Аляксееўна частуе смачнай кавай з канапкамі ды дазваляе залезці на гарышча, дзе яе сын абсталяваў цэлы пакой і зрабіў своеасаблівую мастацкую студыю.

– Прыязджайце, заўсёды рады бачыць! – дадае на развітанне журналістка.

А калі Вы таксама не супраць падзяліцца з калегамі Вашымі загараднымі сакрэтамі – напішыце нам пра гэта на press@baj.by. І чакайце новых серый!