Уручаны прэміі беларускай праваабарончай супольнасці-2023. Сярод лаўрэатаў — Алег Агееў і Аляксандр Манцэвіч

10 снежня 2023 года ўручэнне прэміі праходзіла ў Вільні ў Беларускім доме правоў чалавека імя Барыса Звозскава.

Першым назвалі лаўрэата ў намінацыі «Праваабаронца года».  На гэтае званне вылучаецца асоба, чые дзеянні за мінулы і папярэднія гады найбольш яскрава, выразна, эфектыўна спрыялі прасоўванню і/ці абароне правоў чалавека ў Беларусі. 

Сёлета лаўрэатамі сталі дзве асобы: Алег Агееў і Наталля Мацкевіч.

Алег Агееў — намеснік старшыні Беларускай асацыяцыі журналістаў. З 2015 году ён кіруе Прававым цэнтрам БАЖ, працуе ў сферы свабоды выказвання і свабоды СМІ.

Алега Агеева беларускія ўлады пазбавілі ліцэнзіі адваката пасля абароны кандыдата ў прэзідэнты Алеся Міхалевіча. 

Як эксперт, лектар і трэнер спадар Агееў удзельнічаў у шматлікіх адукацыйных праграмах па навучанні правам чалавека. Ён — аўтар артыкулаў на тэмы незалежнасці адвакатуры, правоў чалавека, свабоды выказвання, прававога рэгулявання СМІ ў Беларусі.

Пасля ператрусу 16 лютага 2021 года Алег Агееў вымушаны быў пакінуць Беларусь і цяпер працягвае дзейнасць у БАЖ за мяжой.

Наталля Мацкевіч — адвакат. Выступала абаронцам у рэзанансных палітычных працэсах: абараняла  кандыдатаў у прэзідэнты Віктара Бабарыку і Сяргея Ціханоўскага, анархіста Міколу Дзядка. Была абаронцам у шматлікіх іншых палітычна матываваных справах. 

Была пазбаўленая ліцэнзіі ў кастрычніку 2021 года, пасля 27 гадоў адвакацкай практыкі. 

Акрамя працы адвакатам, Наталля Мацкевіч шмат гадоў працуе ў адукацыі ў сферы правоў чалавека, спецыялізуецца на абароне канстытуцыйных правоў, міграцыйных справаў, міжнароднай абароне правоў чалавека, а таксама займаецца даследніцкай навуковай дзейнасцю.  З’яўляецца экспертам па нацыянальнай сістэме абароны правоў чалавека і механізмам абароны правоў чалавека ААН.

Пасля на імправізаваную сцэну запрашалі лаўрэата у намінацыі «Журналіст года-2023».  На гэтую намінацыю вылучаецца журналіст/ка альбо блогер/ка, які/якая цягам мінулага года найбольш актыўна і яскрава асвятляў/ла пытанні правоў чалавека ў Беларусі, альбо чые публікацыі, ТВ- ці радыёпраграмы мелі найвялікшы грамадскі рэзананс альбо ўплыў на вырашэнне праблем у галіне правоў чалавека і фундаметальных свабод у краіне.

У гэтым годзе прэмію беларускай праваабарончай супольнасці завочна атрымаў зняволены Аляксандр Манцэвіч.

Аляксандр Манцэвіч — заснавальнік і галоўны рэдактар  незалежнай грамадска-палітычнай «Рэгіянальнай газеты» ў горадзе Маладэчна.

Дзесяцігоддзямі «Рэгіянальная газета» пад кіраўніцтвам Манцэвіча прасоўвала тэмы правоў чалавека, дэмакратыі, раўнапраўя, права на свабодны доступ да інфармацыі.

У 2023 годзе медыйшчык арыштаваны і асуджаны на 4 гады пазбаўлення волі. Асуджаны па крымінальным артыкуле, але па факце — за журналісцкую дзейнасць, за адстойванне і прасоўванне свабоды слова, свабоды выказвання меркаванняў.

Спадар Манцэвіч віны не прызаў і перад прысудам выступіў са смелым апошнім словам.

На намінацыю «Праваабарончая кампанія/ініцыятыва года» вылучалася грамадская кампанія ці ініцыятыва, якая на працягу мінулага года мела значны ўплыў на вырашэнне той ці іншай праваабарончай праблемы, прыцягнула ўвагу грамадства да праблемы, а таксама спрыяла кансалідацыі праваабарончай супольнасці праз супольныя дзеянні.

У выніку ў Вільні віншавалі прадстаўнікоў службы эвакуацыі BYSOL. Кірунак «Эвакуацыя» фонду BYSOL дапамагае з экстраным выездам з Беларусі тым, каму пагражае палітычна матываваная крымінальная адказнасць. Да іх звяртаюцца актывісты, дваравыя ініцыятывы, праваабаронцы, журналісты і іншыя. 

За амаль тры гады існавання служба эвакуацыі BYSOL дапамагла велізарнай колькасці людзей пакінуць краіну і ўратаваць сваю свабоду. 1848 чалавек агулам атрымалі падтрымку службы: кансультацыю і/ці суправаджэнне выезда. 

Сёлета ў Праваабарончай прэміі з’явілася новая намінацыя: «Праваабарончая салідарнасць». На яе вылучаецца асоба, якая пацярпела ад рэпрэсіяў і ціску сёлета і/ці ў папярэднія гады за сваю дзейнасць па прасоўванні і/ці абароне правоў чалавека ў Беларусі.

Першым пераможцам у новай  намінацыі стала Паліна Шарэнда-Панасюк — грамадская актывістка з Берасця.Была затрыманая 3 студзеня 2021 года, атрымала два гады калоніі. 

У 2022 годзе ёй прысудзілі яшчэ адзін год калоніі па артыкуле 411 КК. Паліна стала першай жанчынай у Беларусі, асуджанай па гэтым артыкуле. А сёлета на актывістку завялі яшчэ адну крымінальную справу. Агулам яна атрымала тэрмін у 4 гады зняволення. 

На Паліну Шарэнду-Панасюк моцна ціснуць у турме: рэгулярна змяшчаюць у штрафны ізалятар, не перадаюць ёй прадуктовыя перадачы ад сваякоў і бандэролі з лекамі. 

2 кастрычніка на судзе Паліна заявіла, што ў зарачанскай калоніі яе моцна збілі: пашкодзілі твар і ўнутраныя органы. Актывістка заявіла пра жорсткія ўмовы: яна спіць на падлозе, бо ёй не выдалі ні матраца, ні пасцельнай бялізны, забралі ўсе асабістыя рэчы.

Паліна не раз падкрэслівала, што ўсе пакаранні — помста за яе актыўную грамадзянскую пазіцыю. На судовых паседжаннях Паліна Шарэнда-Панасюк заяўляе, што не прызнае легітымнымі ні суд, ні суддзю, называе палітычна матываваныя суды фарсам.

Чытайце яшчэ:

«Папяровыя шчыты не дапамагаюць». Юрысты ўздымаюць пытанне аб абароне крыніц інфармацыі

Личные аккаунты нужно держать закрытыми? Изучили советы по безопасности в соцсетях

Что журналистам нужно знать о сгенерированной ИИ дезинформации