Аўтарскія калонкі ў дзяржгазеце: “Гандурас, Гандурас! Мы з табой у складаны час”

Калонка – асаблівы жанр у журналістыцы. Рэдакцыі паважаных масмедыя давяраюць пісаць такія тэксты толькі самым-самым. Калонкі змяшчаюцца на самых рэйтынгавых газетных плошчах. Аўтары-калумністы – гэта вядомыя і аўтарытэтныя асобы, эксперты і інтэлектуалы. Ім дазволена выказвацца. Да іх меркавання прыслухоўваюцца. Людзі ім вераць. Эксперты мяркуюць, што тэксты гэтага жанру перажывуць камунікацыйную рэвалюцыю і будуць карыстацца ўвагай чытачоў на любых медыяплатформах – ці то ў газеце, ці ў інтэрнэт-выданні, ці ў сацыяльных сетках. Жанр запатрабаваны.

Пра што пішуць калумністы дзяржаўнай беларускай прэсы? Ці адрозніваюцца тэмы, якія яны ўздымаюць, ад тэм калонак незалежных выданняў? Якую мову выкарыстоўваюць аўтары для выказвання сваіх думак?

Каб адказаць на гэтыя і іншыя пытанні, быў праведзены аналіз аўтарскіх калонак, змешчаных у дзяржаўным друкаваным выданні “Рэспубліка”, і матэрыялаў раздзелу “Мнение” незалежнага інтэрнэт-выдання Naviny.by. Часавыя рамкі даследавання – люты 2016 г.

Апісанне выданняў

“Рэспубліка”

Naviny.by

Інтэрнэт-выданне naviny.by Белорусские новости – першая беларуская газета, якая пачала выходзіць online. Стваральнік naviny.by – інфармацыйная кампанія БелаПАН (больш падрабязная інфармацыя пра праект – тут). У раздзеле Рэйтынг на сайце naviny.by можна пабачыць, што самыя папулярныя артыкулы выдання маюць ад 200 да 700 тыс. праглядаў.

Матэрыялы для аналізу, крытэры

У працэсе аналізу былі вылучаныя ўсе матэрыялы ў жанры аўтарскай калонкі, якія змясціла “Рэспубліка” ў друкаваных нумарах за люты. Ніжэй у табліцы – сабраныя дадзеныя: дата выхаду газеты, імя аўтара калонкі, назва артыкула, асноўная тэма, апісанне.

Усяго ў нумарах “Рэспублікі” за люты 2016 выяўлена 36 аўтарскіх калонак. Трэба адзначыць, што газета перадрукоўвае аўтарскія калонкі з іншых крыніц (gazeta.ru ці kommersant.ru – напрыклад, матэрыял «В пользу третьих лиц», аўтар Павел Дзямідаў, «Рэспубліка», 4 лютага, чацвер, 5‑я паласа). Усяго за люты выяўлена 2 перадрукоўкі.

У раздзеле “Мнение” на  Naviny.by усе змешчаныя ў лютым матэрыялы – арыгінальныя.  

У табліцы ніжэй – матэрыялы рубрыкі “Мнение” інтэрнэт-выдання Naviny.by, апублікаваныя на сайце ў лютым 2016 г. Табліца ўтрымлівае дату размяшчэння матэрыяла, імя аўтара, рубрыку, назву, тэму і апісанне.    

Усяго на Naviny.by выяўлена 21 аўтарская калонка, змешчаная на сайце ў лютым 2016 г.

Апісанне дадзеных

Аўтары. У «Рэспубліцы» за люты аўтарскія калонкі напісалі 20 аўтараў. З іх самыя актыўныя: Усевалад Шымаў – 6 матэрыялаў, Уладзімір Валчкоў – 4 матэрыялы, Іна Гарбаценка і Алена Бегунова –  3 матэрыялы, Павал Стасевіч, Паліна Конага, Вадзім Гігін, Марыя Друк – 2 калонкі, астатнія аўтары напісалі для “Рэспублікі” ў лютым адну калонку.

У Naviny.by у лютым аўтарскія калонкі напісалі 16 аўтараў. Самыя актыўныя аўтары – гэта Дзмітрый Растаеў (4 матэрыялы) і Уладзімір Падгол (3 матэрыялы за месяц).  

Моўны аналіз. Якую мову выкарыстоўваюць калумністы дзяржаўнай газеты і незалежнага інтэрнэт-выдання ў сваіх аўтарскіх тэкстах? З 36 аўтарскіх калонак у «Рэспубліцы» 3 былі напісаныя па-беларуску, 33 – па-руску. Тэмы калонак па-беларуску –  адукацыя (“Моўная гармонія”, Вера Артэага, «Р» за 16 лютага), культура («Культурны алімп», Ірына Свірко, «Р» за 11 лютага), адпачынак («Падарожжа ў краіну творчасці», Наталля Пахомчык, «Р» за 9 лютага).  

У Naviny.by руская мова таксама дамінуе. У лютым калонку па-беларуску напісаў толькі Уладзімір Някляеў (Танцы з санкцыямі, Naviny.by, 16.02.2016). Астатнія 20 тэкстаў напісаныя па-руску.

Тэматычны аналіз

З мэтай выявіць асноўную тэму аўтарскіх калонак у газеце «Рэспубліка» і інтэрнэт-выданні «Naviny.by» матэрыялы былі класіфікаваныя паводле тэмаў:

• Эканоміка. Як эканамічныя таксама былі класіфікаваныя матэрыялы, якія тычацца падвышэння пенсійнага ўзросту і сітуацыі з прадпрымальнікамі.
• Палітыка ў Беларусі.
• Міжнародная палітыка (матэрыялы паводле інфармацыйных нагодаў, якія наўпрост не тычацца Беларусі –  напрыклад, сустрэча Папы Рымскага і Патрыярха Кірыла на Кубе, ІДІЛ, выбары ў ЗША і інш.).
• Культура, адукацыя.
• Крымінал.
• Соцыум, жыццё.

У выніку класіфікацыі выявілася, што для дзяржаўнай газеты асноўнымі тэмамі з’яўляецца «Міжнародная палітыка» (11 матэрыялаў у лютым), “Эканоміка” (11 матэрыялаў), «Соцыум, жыццё» (9 матэрыялаў). Значна менш увагі “Рэспубліка” надае тэмам «Палітыка ў Беларусі» (2 матэрыялы), «Культура і адукацыя» (2 матэрыялы), «Крымінал» (1 тэматычны матэрыял у лютым 2016 г.). Такім чынам, можна зрабіць выснову, што аўтары-калумністы «Рэспублікі» значна больш увагі надаюць міжнароднай палітыцы і тэмам, якія не тычацца Беларусі, чым праблемам адукацыі, культуры і ўнутранай палітыкі.

Аўтары Naviny.by амаль не пішуць на аддаленыя ад Беларусі тэмы. Па тэме «Міжнародная палітыка» выяўлены толькі 1 матэрыял. Дадзеная акалічнасць як тэматычна, так і колькасна з’яўляецца найбольш выразным адрозненнем Naviny.by ад  “Рэспублікі”. Прыярытэтнай тэмай для калумністаў незалежнага інтэрнэт-выдання з’яўляецца «Эканоміка» – найбольшая колькасць тэкстаў у лютым (9)  была прысвечана праблемам у гэтай сферы. Пра «палітыку ў Беларусі» калумністы Naviny.by напісалі 6 тэматычных матэрыялаў. Па тэме «Соцыум, жыццё» – 4 . Калонак на крымінальную тэматыку ў раздзеле «Мнение» на Naviny.by у лютым 2016 не выяўлена.

Высновы

Аўтары “Рэспублікі” – урадавага выдання – значна ахвотней пішуць пра сусветную палітыку, чым пра ўласную краіну.  Канешне, Сірыя, ЗША, сітуацыя на Кубе –  гарачыя кропкі сусветнай палітыкі. Але што могуць сказаць невядомыя аўтары пра вядомыя праблемы? Адкуль яны бяруць інфармацыю для сваіх меркаванняў? Малаверагодна, што з месца падзеяў ці праз асабістыя кантакты з удзельнікамі працэсаў сусветнай палітыкі. Хутчэй за ўсё, з іншых СМІ.  Дык чым пісаць пра “гандурас” – імавернае месца, поўнае складаных і невырашальных праблем, – можа, лепш было б звярнуць увагу на падзеі, якія адбываюцца па адрасе “Мінск, Беларусь”? Напрыклад, паколькі выданне з’яўляецца ўрадавым, – больш увагі звярнуць на дзейнасць міністэрстваў і міністраў, якімі яны кіруюць.