На Юр’е гомельскія журналісты “адмыкалі зямліцу” ў вёсцы Пагост

«Юраўскі карагод» называюць яшчэ і “Тураўскім карагодам”, бо вёска сваёй гісторыяй, мінулай і сучаснай культурай цесна звязана са старажытным Туравам. «Юраўскі карагод” першы ў Беларусі атрымаў у 2005 годзе статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці. Цяпер робяцца захады прадставіць “Юраўскі карагод” у ЮНЭСКА на залічэнне яго ў шэраг помнікаў нематэрыяльных каштоўнасцяў міжнароднага значэння.

У прэс-туры ўзялі ўдзел журналісты “Новага часу”, інфармацыйнай кампаніі БелаПАН, “Белсату”, сайтаў “Гомельская вясна”, “Гомель грамадзянскі”.

Знаёмства з “карагодам” у Пагосце сумяшчалася з атрыманнем практычных навыкаў фота- і відэаздымкаў масавых мерапрыемстваў.

Веснавым абрадам “Юраўскі карагод” ужо не адно дзесяцігоддзе апекуюцца ініцыятыўныя вяскоўцы з народнага фальклорна-этнаграфічнага гурта “Міжрэчча”. Найперш гэта Кацярына Панчэня, колішняя загадчыца мясцовага клуба і яго мастацкі кіраўнік, а цяпер 75-гадовая пенсіянерка з няпростым лёсам, але няўрымслівым і надзвычай песенным сэрцам.

Кацярына Папчэня апавядае, што абрад пачынаецца з выпякання хлеба-каравая, які тут называюць “карагодам”. На  Юр’e  каравай аздабляюць рознакалявымі стужкамі, уторкваюць  тры галінкі расквітнелай  яблыні ці грушы, якія маюць па тры плодныя парасткі — усяго дзевяць, акурат столькі месяцаў цягнецца цяжарнасць у жанчыны, зрэшты, як і сцельнасць у каровы — вясковай карміцелькі. Зялёны хвартух на граблях  сімвалізуе цнатлівасьць дзяўчыны, граблі — працу. У поле вяскоўцы ідуць пад зялёным хвартухом, з поля — пад чырвоным, заручыўшыся такім чынам жыватворнай сілай сонца.

“А дзявятай  ні на пачатку дзесятай гадзіны, — працягвае Кацярына  Аляксееўна. —  Усе разам выпраўляемся праз вёску ў поле. Наперадзе   дзяўчаткі нясуць ручнік з узнятай сярэдзінай — “царскаю брамай”. За вёскай праз гэтую “царскую браму”, як бы ў храм прыроды, грамада выходзіць на зялёнае жыта, становіцца ў карагод. Акрайчык хлебца кладзем у зямлю з просьбаю да Бога даць добры ўраджай. Тут жа загадваем, каб Юр’я  ўстаў рана, умыўся бела, надзеў сукні, боты, сядлаў каня і ехаў у поле “адмыкаць зямліцу, выпускаць расіцу”. Гэта каб радзіла жыта, пшаніца ды ўсякая пашніца. Абрад наш звязаны з будучым ураджаем, хлебам, жывёлай. У гэты ж дзень выганяем вярбінкаю на пашу кароў з рознымі замовамі і абярэгамі. І, канечне, у песнях славім Юр’я”.

Аддаўшы пашану зямельцы, абраднікі  з поля зноў-такі праз “царскія вароты” вяртаюцца назад у вёску. Ідуць з песнямі пад гармонік Мікалая Леўкаўца, карагодзяць каля сядзібаў вяскоўцаў.  Музычна-тэатральныя зычанні мець  у новым земляробчым сезоне добры ўраджай у полі і агародзе, прыплод у хац і хляве ўлагоджваюць душы вяскоўцаў.  На знак падзякі гаспадары і гаспадыні  выносяць абраднікам свае пачастункі —  яйкі, пірагі ды розныя іншыя хатнія прысмакі.

Удзельнікі прэс-туру здымалі ўсе абрадавыя  дзеянні, гутарылі з вяскоўцамі і культасветработнікамі, запісалі меркаванне грамадскага эксперта ў пытаннях захавання беларускіх нематэрыяльных каштоўнасцяў Рэгіны Гамзовіч, якая прысутнічала на свяце. Каб абрад у Пагосце праз ЮНЭСКА набыў міжнароднае гучанне, патрэбны высілкі вясковай супольнасці, Міністэрства культуры і беларускага Саўміну, скіраваныя на ажыццяўленне комплексу абавязкаў па падтрымцы і захаванні гэтай унікальнай абрадавай традыцыі”.

Фота Анатоля Гатоўчыца